T a w ı j (tawzlılar)Genç-Lice-Solhan-Kulp sıradağları eteklerine yerleşen, bu dağların dere boyları, mezra ve yaylarını mesken tutan, elleri nasırlı, yüzleri soğuktan kırışmış, saçları sert, kaşları kara, geniş kemikli, Şerafettin dağlarının çilesini en derinden yaşamış, ekmekleri helal, Sünni-dindar Zazaların çocuklarıdır Tawıjlar… Dağların güney yamacının güneşi görüp, kuzey taraflarının buz kestiği, karların bazı yaz mevsimlerinde bile etkisini sürdürdüğü, sert-karasal iklimin hüküm sürdüğü, elektriğin, ulaşımın, okul-hastane, bakkal-marketin hatta tuvaletin bile olmadığı bu coğrafyada yaşam sürdürmek, hayvan otlatmak, soba yakmak, çocuk doğurmak, su taşımak, banyo yapmak, aynı dam altında dede-çocuk-torun-gelin-yenge uyumak, hele bir de doğum sancılarının tavana vurduğu günlerde çaresizce dilini-dişini sıkmak, hastaneye yetişmek için at-katır sırtlarında, tahta kızak üzerlerinde saatlerce yolları aşmaya çalışmak, yani hayatta kalmak, ne de çileli, ne de zahmetlidir bir düşünün... İşte böyle bir hayatın bedelini ödeyenlerin çocuklarıdır Tawıjlar… Bu yönleri ile baktıklarında, böyle zor şartlarda yaşayıp, sayılarını elli binlere ulaştırabilmiş ataları/dedeleri/babaları ile ne kadar gurur duysalar haklarıdır günümüz Tawz gençlerinin… Yakın zamana kadar köylerinde elektrik yol ulaşımın olmadığı coğrafyadan bahsediyoruz. Ulaşımın olduğu bazı Tawz köylerine gitmekte, bazen saatler sürmekte ve birkaç kişinin bir araya gelip zor ikna ettiği dolmuş sahibine verilen ücret ise, bazen Diyarbakır-Elazığ-Erzurum biletinden bile fazla olmaktadır… Tawz'ın coğrafi yapısından ziyade bu yazımızın konusu; Tavz'lıların Bingöl'de ki sosyal yaşamları ile ilgili olacak… Bir müddet gurbet hayatı yaşayan biri olarak, Bingöllülerin dışarıda temsili, ilçe-aşiret-bölge ve soyadlarına göre farklı anıldıklarına şahit olurduk. Kader bizi yıllar sonra tekrar memleketimize getirdiğinde, Tawzlı insanlarımızın durumu dikkatimi çekti… Yedinci kattaki evime, asansör olmadan o kadar ağır eşyaları sırtlayıp alınlarından akan terleri silemeden, dizleri titreye titreye çıkaranlara ‘nerelisiniz' diye sorduğumda Tawıj olduklarını öğrenmiştim. Ne bir şikâyet, ne bir bıkkınlık olmadan yaptıkları bu işlerde annelerinin ak sütü gibi helal olarak aldıkları para için şükür ve kanaatkârlıklarına da hayran kalmıştım. ‘Sigortanız yok, yarın-bir gün yatağa düştünüz mü, yaşlandınız mı size kim bakar' diye sorduğumda, hemen tebessüm edip o kadar rahat bir tavır ile “Allah'tan hiç ümit kesilir mi, kim ölmüş açlıktan” diye verdikleri cevapları hiç unutmayacağım… Hiç üşenmeden üç-beş parça çorabı, birkaç tane kavun-karpuzu tablalarına koyarak nasiplerini bekleyenlerin Tawıj olduklarını görürsünüz. Fırsat ellerine geçti mi, yer altı çarşısında olduğu gibi, İstanbul'un çeşitli semtlerinde de üç-beş parça tişört-gömlekten, üç-beş katlı toptancı dükkânlarına kadar işlerini genişletmeyi bilmişlerdir Tawıjlar… Kömür taşıyanlardan kalorifer yakanlarına, boya-badana işlerinden inşaat sektörüne, helal hangi zor iş varsa ordadır Tawıjlar… Tawz esnafından işleri kötüye giden oldu mu, aralarında para toplayabiliyorlar. Ya da o esnaf için herkes kendi toptancısından, kendi hesaplarından ne lazımsa alıp verebiliyorlar. Böylece zor durumdaki esnaf, bankaya-faize bulaşmadan tezgâhını-dükkânını doldurup ekmeğine bakabiliyor. Tawıjlarda bu bir adet olmak üzere. Bu davranışları bana, Osmanlılardaki ahililik vakıflarını hatırlatıyor… Birçok bölge ve yöreden yurt dışına gidip de eroin-kokain işlerine bulaşıp Türkiye'ye gönderilenler arasında öyle kolay kolay Tawıjlara rastlayamazsınız… Tawzın köy, yayla ve mezraları gözden uzak, uçsuz bucaksız dağlarda olup esrar ekilmeye uygun olmasına rağmen, uyuşturucu eken-biçen-satanlar içerisinde kolay kolay Tawıjları göremezsiniz... Terör olayları, gasp, hırsızlık, dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlarda da pek Tawıjlara rastlayamazsınız… Tawıjlar arasında kavga ve aile içi çatışmalara da pek şahit olamazsınız… Bingöl'de hatırı sayılır hizmetlere imza atan bir-iki dernek varsa, başında yine Tawıjların kurduğu Tawz-Der gelir… Memlekette bazı dallarda ödül vermeyi akla getiren ilk kuruluştur Tawıjların kurduğu dernek… Çalıştaylar düzenleyen, köylerin sorunları hakkında bilimsel çalışmalar yapan, rapor oluşturan ve bu raporları kaymakamlık valilik ve bakanlıklara ulaştıran, memleket için bir katma değer üretmeye çalışan gönüllüler yine Tawıjların kurduğu bu dernek bünyesindedirler… Haram yolla parayı bulup kuyumcu açanların, namaz kılıp tefecilik yapanların, sırtlarını siyasilere dayayıp el altından zengin olanların, hazine arazilerine konup tapulaştıranların, yurtdışından gönderilen -nereden kazanıldığı belli olmayan- paralarla lüks arabalar, evler alıp-satanların olduğu bir Bingöl'de, alınlarının terleri ile çalışan Tawıjları ne kadar övsek azdır… Bu arada bir-iki eleştiri yapmadan da geçemeyeceğim; Tawz'lılar için ‘Tavuslular' diye bir hitap duyduğumda buna çok üzülmüştüm. Çünkü ‘Tavus' Zerdüştlere ait bir kavram olup, Sünni-dindar Müslüman Zaza'lara tamamen ters olan bir kavramdır. Bu nedenle Şeyh Şerafettin soyundan geldiklerini bildiğim Tawz'lılar için Tavuslu demenin sakıncalı olduğu düşünüyorum… Tawıjlar orijinal Zaza oğlu Zazadırlar. Hatta Bingöl'de birçok köy adı Ermenice olmasına rağmen, Tawz köyleri yine orijinal Zazacadır. Kürtçe bilirler ama Kurmanç değillerdir. Ama düğünlerinde hep nedense Kürtçe çalıp/söylerler. Salondakilerin çoğu o Kürtçe parçalarda ne dendiğini bile anlamadan öylece halaya uyum sağlamaktadırlar. Tabi ki Kürtçeyi çok sever ve her düğünde de çalıp-söyleriz, fakat düğünün başından sonuna kadar Kürtçe çalınıp-söylenmesi mantıklı gelmiyor bana. Türkülerin bazıları siyasi içerikli oluyor. Duygu yüklü ve mükemmel müziği olan bu parçalar her söylendiğinde gençlerimizin parmakları zafer işareti ile yukarı kalkıyor ve düğün, eğlenceden çıkıp siyasi bir kutuplaşma ve mesaj vermeye dönüşebiliyor. Tawıj sanatçılar, bu parçaların sözlerine, hikâyesine hiç bakmışlar mıdır acaba... Düğünlerimiz siyasi mesajlar içermeden başlamalı, öyle de bitmelidir. Tawıjların dünya ve ahiret görüşleri, yaşantıları, muhafazakârlıkları ortada iken, böyle siyasi mevzuları tetikleyecek türkü-halay ve kutuplaşmalardan uzak durmaları gerektiğini düşünüyorum. Tawıj yerel sanatçılarımız farkında olmadan gençlerini farklı kulvarlara yönlendirebilirler... Bir de düğünlerinde Bingöl ve Zazalara yönelik yerel oyunlara ağırlık vermeliler. Birçok düğünde olduğu gibi, düğün delilo ile başlayıp delilo ile bitmemeli, Bingölümüzün yirmiye yakın halay ve oyun çeşitlerini birkaç dakikalığına da olsa göstermeleri Tawıjların farkını bu yönü ile de ortaya koyacaktır… Tawıjların başaracağına inandığım bir de teklifim var; bölgelerinde içinde güzel bir cami, yatılı kuran kursu, aş evi, duş, misafirler için birkaç oda, bilgisayar derslikleri ve kütüphane imkânlarının olduğu bir külliye yaptırabilirler… ‘Tawıjlar iyi de biz kötü müyüz' diye düşünen okurlarımız varsa, sakın öyle düşünmesinler. Bingöllümüzün güzel insanlarının çoğu muhafazakâr, şerefli, fedakâr, dindar, vatancı, iyiliksever ve misafirperverdirler. Biz Tawıjların öne çıkan artılarını yazmaya çalıştık. İyi Müslüman'a da yakışan; iyilikleri açıklama, kusur ve kabahatleri saklamaktır. Ve bu bir peygamber sünnetidir… Ha unutmadan; ben ne Tawıjım, ne Tawz-Der'e üyeyim, ne Tawz-Der'li birini ziyaret ettim, ne Tawıjlarla bir ticari alış-verişim var. Bu yazıyı yazarken de hiçbir Tawıjdan destek almadım. Yani Bingöl ve Bingöllülere baktığımda Tawıjların bu artıları ile bir adım öne çıktıklarını fark ettim… Bir eksik ve kusurumuz varsa af ola… Mevla Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler… Saygılarımla… YORUM YAZIN 
|
YAZARIN DİĞER MAKALELERİ 15 Ekim 2020 YENİDEN REFAH NEDEN BU KADAR PASİF!27 Eylül 2020 BÜROKRASİDE KARADENİZLİ İMPARATORLUĞU07 Eylül 2020 TÜRK KARDEŞLERİMİZ BİRAZ EMPATİ YAPABİLİRLER Mİ?14 Ağustos 2020 Ak Parti Kadın Kollarından Büyük Hata!
|
