ŞIMARIP AZGINLAŞMA

İnsanoğlu, fani ve ölümlü bir varlık oduğu;  küçük bir mikrop karşısında zayıf ve güçsüz düşebildiği; birgün gençliğinin, gücünün ve hayatının elinden çıkacağını bildiği halde; çoğu defa güç ve zenginliğine güvenerek şımarır ve büyükenerek azar! Ölümü ise hatırına getirmez olur…

İnsanlık tarihi; güç ve servetle şımarıp azanların tarihidir de bir anlamda…

Kur'an, zenginleşip güç kazanarak şımarıp azgınlık yapmanın, insanı nerelere kadar sürüklediğini, nasıl mahvettiğini, dramatik ve ibret dolu “Karun Kıssası” ile dile getirerek, ders niteliğindeki birçok hakikati, insan olan insanla paylaşır…

Karun, Hz.Musa'nın kavminden ve O'na inan biriydi, Musa vasıtasıya, simyayı (kıymetli maden elde etme ilmi) öğrenmiş, ayrıca Tevratı da çok iyi bilen ve okuyan biridir. Kar'un'un büyük zaafları ve yetenekeri olduğunu bilen Fravun; O'nu Mısır'daki Yahudilerin başına getirir. Böylece, Yahudi toplumunu daha kontrollü yönetmeyi; Hz.Musa'nın liderliğini yıkmayı ve Fravun yönetimine muhalefeti susturmayı hedefler…

Fravun'la işbirliği yapan Karun öyle zenginleşir ki, hazinesinin anahtarını üç yüz deve ancak taşıyabilir.  Zenginleştiği için de şımarmaya başlar. Hz. Musa, din işleriyle ilgili kardeşi Hz. Harun'u görevlendirir, bu göreve talip olan Karun ise bunu kabullenemez. Hz. Musa kendisinden zekat ister; Karun, binde bir oranında olan zekatın büyük bir miktar olduğunu düşünür ve zekat vermeyi de red eder. Kibirlenerek kavminden ve Hz. Musa'dan uzaklaşmaya başlar. Önce Hz. Musa'yı gözden düşürmek için çok iftiralar atar, Fravun'la işbirliği içinde kavmine de baskı ve zulümer yapmaya başlar… En son Cenab-ı Hak onu servetiyle birlikte yerin dibine batırır!..

Karun tiplerinin sonu hep böye olur… Günümüz ve tarih Karun'larla doludur, mal ve makam hırsı, arkasından zalimle işbirliği, zenginleşme ve güce ulaşma, şımarma, azgınlık yapma ve sonunda mahvolmadır…

Kasas Suresin (28/76-83) ayetlerinde, yaşadıkları ele alınan Karun'un ibretlik hikayesi özetle:

“Karun, Musa'nın kavminden idi, onlara karşı taşkınlık (kibirlenme, zulm) etti, Biz ona öyle hazineler vermiştik ki, anahtarlarını güçlü kuvvetli bir topluluk zor taşırdı, kavmi Ona demişti ki: Şımarma! Çünkü Allah şımaranları sevmez. (Zenginliği sebebiyler gururlu, kibirli ve büyüklenme duygusuna kapılıp şımardı) Allah'ın sana verdiği şeylerde(zenginlik) ahiret yurdunu ara (hayırlar ve yardımlar yap), dünyadan da nasibini unutma, Allah sana ihsanda bulunduğu gibi sende ihsanda bulun, yeryüzünde bozgunculuk arama, çünkü Allah bozguncuları sevmez; Kârûn, ‘Bunlar bana bendeki bir ilimden dolayı verilmiştir' dedi, O, Allah'ın kendinden önceki devirlerde, ondan daha kuvvetli ve daha çok mal biriktirmiş kimseleri helâk etmiş olduğunu bilmedi mi?, Derken Karun, ihtişam içinde kavminin karşısına çıktı, Dünya hayatını arzulayanlar şöyle dediler: Keşke Karun'a verilenin benzeri bizim de olsaydı, gerçekten o, çok büyük devlet sahibidir. Kendilerine ilim verilmiş olanlar ise, şöyle dediler: Yazıklar olsun size! İman edip salih amel yapanlar için Allah'ın sevabı daha hayırlıdır. Ona, ancak sabredenler kavuşurlar. Derken, onu da, sarayını da yerin dibine geçirdik. Allah'a karşı ona yardım edebilecek adamları da yoktu. Kendisini savunup kurtarabileceklerden de değildi! Daha dün onun yerinde olmayı arzu edenler şöyle demeye başladılar. Vay! Demek ki Allah, kullarından dilediği kimselere rızkı bol verir ve kısarmış. Allah, bize lütfetmiş olmasaydı, bizi de yerin dibine geçirirdi. “Vay! Demek ki kâfirler iflah olmayacak. İşte şu ahiret yurdu! Biz onu yeryüzünde büyüklenmeyi ve bozgunculuğu istemeyen kimselere veririz.” Şeklinde dile getirilir.

Kur'an, Karun gibi figürler üzerinden, insanın bu dünya hayatında düştüğü durumları, zaafarı ve insani özellikleri dile getirir…

Karun, dünya hayatında servetine ve gücüne güvenerek şımaran, öleceğini hatırına getirmeyenleri temsil eder…

Aslında Karun, Fravun'un yanında değildi; yanında durduğu tamahı, hırsı, narsistliği, bencilliğiydi. Bu türler toplumda rol model oldukları için daha tehlikeli olabilmektedirler.

Kur'an Karun üzerinden toplumun her kesimine dersler verir, sadece şımarık zenginlere değil; zenginliğe özenip öykünenleri, hakikatllere mesafeli duranları, zalimlerle işbirliği yapanları da uyarır. Ayetlerde de belirtildiği gibi, Yahudi kavminden bir kısım insanlar Karun'a verilene özenir, bir kısmı sessiz kalır, bir kısmı da Fravun'a işbirliği yapar.

Ayetler, Karun'a, yani lüks, şatafat, kendini tatmin edenlerin durumuna öykünenleri (irili ufaklı Karunları) uyarır ve aynı zamanda paranın sağladığı hayata özenenlerin kör, sağır ve dilsiz olmamalarını ister.

Karun, elindeki servetine, kişisel bilgi ve donanımla ulaştığını düşünür. Megaloman düzeyde bir egosu var. Ona hayır (zekat, infak) vermesi söylenince, bundan kaçınır (cimrilik eder) ve servetini kendi ilmiyle kazandığını söyler. Evet insanın çabası vardır. Ancak, kendisine o gücü ve yeteneği veren Allah'tır. Ayrıca, ilminin büyük kısmını Musa'dan öğrenmiştir ve toplumu üzerinden zenginlik ve güç devşirmiştir… Maalesef bütün gücü kendi bireysel donanımında gördüğü için azgınlaşır. Kavmini küçük görmeye başlar ve kavminden uzaklaşmaya başlar. Kavminden kaçmasının bir nedeni de kavminin onu uyarması ve nasihatıydı, bunu duymak istemiyordu.

Medeniyetin ulaştığı bu teknolojik düzeyin sadece kendi gücü ve emeği olduğunu düşünen asrımızın insanı, şükür yolunu unutmuş, kendinde büyük bir güç tasavvur ederek azgınlaşmaya başlamıştır.Maalesef  Kur'an'ın uyarıcı hakikatinden yoksun kalan bugünkü medeni diye geçinen dünyamızda azan küçük ve büyük Karun'lar ve firavunlar çokça türemiştir…

Hz. Musa'nın getirdiği gerçekler ve mucizeler karşısında büyücü kahinler iman ettiği halde; şımarık zenginliğin iman etmeye engel olabileceğini Karun üzerinden bize gösterir Kur'an…

Bir de Karun'un Harun olma iddiası var. Hz. Musa, kardeşi Harun'u din işlerinde görevlendirince, buna karşı koyar. Harun rolünü oynamak ister. Ancak, şımarıklık, büyüklenme ve zulümle kirlenen birinden Harun rolünü oynaması beklenemezdi...

Yani o sahip olmadıklarını da istiyordu. Nedeni? Herkesten daha fazlasına sahip olma arzusu, kendinde olmayanı isteme, kıskançlık, bencillik…

Bu hepimizin düşebileceği bir çıkmazdır. Haddini aşmak! Ehil olmadığı görevlere talip olmak!..Doyumsuzluk…

Karun, sadece mal elde etmek peşinde değildir, güzellik, bilgi, saygınlık en az altın kadar Karun'u tahrik eder…

Bir de zalim yönetici olan Fravun var… Her zalim lider biraz da Karun'dur. Fravunar her zaman yanlarında küçük Karun'lar ve Hamanlar oluşturarak meşrutiyetlerini sağlarlar. Bu tür liderler, hırsı ve tamahı olanları bulur ve yanlarına alırlar. Karun'lar da etrafında zengin olmak isteyenleri toplar ve küçük Karun'cuklar oluştururlar.

Kısa bize, onlarca kişinin hazinenin anahtarını taşıma meteforu ile; nihayetsiz zenginlikle muhalefeti susturma, yandaşlarını çoğaltma, küçük Karun'cuklar yaparak kendi zenginlik ve gücünü normalleştirmeyi sağlayanları gösterir…

Elbette Kar'un, zenginliğinden dolayı eleştirilmiyor; çünkü zenginlik kötü bir şey değildir, önemli olan zenginliğin elde ediliş biçimi (helal olması) ve nasıl kullanıldığıdır.

Kur'an, Karun'un şımarıklığını, hırsını, büyüklenmesini; gücünü ve zenginliğini artırmak için Fravun'la yaptığı işbirliği ve koalisyonunu sorgular...

Bu hikaye ile yapılan kişi analizi tek tek hepimizin üzerinde uyabilecek unsurlar taşır. Hırslarımız, ihtiraslarımız, hırsımız, tamahımız ve şımarıklığımız….

Adeta Kur'an bize temel meselemizin temizlenip, düzgün ve güzel bir insan olabilmektir der!..

Allah Kur'an'da, insanın bu kısacık hayatta büyük bir sınav karşı karşıya olduğunu; dünya ve ahiret saadetine erişmenin; ancak, nefsin kötü arzularından temizlenip, erdemli birer düzgün insan olarak yaşamakla mümkün olduğunu; “temizlenenler kurtuldu, nefsin kötülüklerine uyanlar ise kaybetti” uyarılarılarıyla bizi sürekli hatırlatır ve uyarır…

Hatırlayıp yaşayanlardan olabilme dileğiyle…

Sevgi ve saygılarımla…

Bünyamin BAYRAM

Eğitim ve Denetim Uzmanı