Akyürekli: bölgenin insanına bir kahramanlık bile reva görülmemişBirinci Dünya Savaşında Çabakçur Hattı üzerine bir konferans veren Tarihçi Akyürekli: Ne hikmetse bu bölgenin insanına bir kahramanlık bile reva görülmemiş. Çabakcur Cephesini maalesef Bingöllülerin bile birçoğu bilmez dedi.![]() Tarihçi Mahmut Akyürekli, Bingöl Üniversitesi bünyesinde “1.Dünya Savaşı'nda Çabakçur Hattı” konulu konferans verdi. Dün saat 14.00'te Rektörlük Konferans Salonu'nda düzenlenen programda konuşan Akyürekli, 1985 yılında ısmarlama tarihçiliği kabul etmediği için tarihçiliği bırakıp 25 yıl boyunca ticaretle uğraşmak zorunda kaldığını belirtti. Ayürekli, genç tarihçilere tarihçinin ısmarlamacı olamamalarını tavsiye etti. 1.Dünya Savaşında Şeref Meydanı'ndan Mellekan Yaylası'na, Güldar, Seği, Elmalı Cephesi, Oğnut- Cilligöl savunmaları, Masalla Dersi'nden Karer Dağlarına, Kiği Tercan hattına kadar olan bölgede Bingöl halkından oluşturulan Gönüllü Milis Alayları, Gönüllü Milis gurupları ve Aşiret Milis Alaylarının oluşturduğu savunmaları ve fedakarlıklarla kahramanlıkları anlatan Akyürekli, bu kahramanlık destanlarının ne yazık ki yazılmadığını ifade etti. En fazla sivil zayiat verilen cephe olduğunu belirten Akyürekli: “Çanakkale'den bile daha fazla sivil zayiat verildi bu cephede. Çanakkale çok fazla şehit verdiğimiz, hepimizin yüreğinin acıdığı kanadığı bir yer. Burada da bir o kadar sivil şehit verdik. İkinci ordu bu hattı savunmaya geldiği zaman 35 bin genç sadece bir kışta tifodan öldü. Karlıova yolunda Azizan bölgesinde sembolik bir şehitlik var. 72 bin şehitten bahsedilir. Ama ne yazık ki kesin belgeler yok elimizde. Üzülerek söylüyorum Genel Kurmay arşivlerine müracaat ettiğimizde ya bir belge veriyorlar, yada ‘tasnif dışı' diyorlar. Bu güne kadar bu memlekette ısmarlama tarihçilik yapıldı. Birileri bir tarih ısmarladı, maalesef bazı hocalarımızda bunu yazdılar” dedi. Doğu Anadolu Cephesi'nin yazılmadığını belirten Akyürekli, Kafkas Cephesi'nde sadece 3. Ordu'nun düzenli olduğunu söyledi. Akyürekli: “3. Ordu'da çekilince Erzincan'da bir savunma hattı oluşturuldu. Bölge halkının gücünden istifade eden ilk Abdulhamid olmuştur. 1891'de Müşir Zeki Paşa'ya Hamidiye Alaylarını kurdurtur. Bu çerçevede 30 - 36 alay kurulmuştur. Bizim bölgemizde de iki alay kurulmuştur. Bunlardan biri de Karlıova'da 3. Cıbıran Hamidiye Aşiret Alayı'dır” diye konuştu. Akyürekli, gönüllü süvarilerin çoğunluğunun Musul ve Sarıkamış gibi muharebelerde şehit düştüklerini belirtti. Erzurum'un işgaliyle Çabakçur Cephesi'nin aktifleştiğini anlatan Akyürekli: “Bu hattımız şöyle kuruldu: nizami asker yok, milislerden oluşturuldu. Sivil güçler 3 ayrı grupta kategori edildi. Çabakçur Müfrezesi kuruldu. Ayrıca Şin, Oğnut, Kale, Ardeşin, Darahini, Karer müfrezeleri kuruldu. Bu müfrezelerin her birinde 300 – 500 kişiden oluşuyordu. Buradaki askerler gönüllü halkla birlik oluşturularak müfrezeler oluşturuluyordu. Mesela Çabakçur Müfrezesi'nde her aşiretten, her kabilden, aileden bir fert bulunuyordu. Her erkek silahını alıp gönüllü olarak bu müfrezelere katıldı. Bu müfrezelerin başlarında da subaylar vardı. Mesela Çabakçur Müfrezesi'nin başında Osman Toktay'dır. Mahiyetinde 600 gönüllü Çabakçur Milisi vardı. Bunların çoğu şehit düştü.” Müfrezeleri oluşturulan birliklerden bahsedilmediğine dikkat çeken Akyürekli: “Çanakkale bir kahramanlık destanı yazılmış yerdir ama Çabakçur Cephesi'nde de bir kahramanlık destanı yazıldı. Ne hikmetse bu bölgenin insanına bir kahramanlık bile reva görülmemiş. Çabakçur Cephesini maalesef Bingöllülerin bile birçoğu bilmez. Çünkü anlatılmadı, tarihi vesikalar saklandı. Maalesef bu güne kadar ciddi bir çalışma da yapılmadı. Bu konuda genç tarihçiler çalışmalar yapmalı ve bazı şeylerin üzerine gitmeli” dedi. Çabakçur Cephesi'nin Çanakkale'den sonra Mishak-ı Milli sınırlarındaki en büyük ikinci savunma hattı olduğunu belirten Akyürekli, 1916'dan 1918'e kadar 3 yıl devam eden savaşı detaylarıyla anlattı. Akyürekli, konferans sonunda Cibran Aşiret Alayı Komutanı Tokliyanlı Halit Beyin savaşta giydiği Hamidiye Subayı kıyafetini de katılımcılara gösterdi. YORUM YAZIN ![]()
|
|