İnsan yaşamını kolaylaştırmak için geliştirilen teknoloji ürünü cihaz ve sistemlerin yaydığı elektromanyetik sinyaller, insan sağlığını tehdit ediyor.

Özellikle yüksek gerilim hatları ve radyo-televizyon verici istasyonlarının yakınlarında oturanlar ile trafo merkezlerinde çalışanların sağlığını tehdit eden elektromanyetik dalgalar, günlük yaşamda kullanılan birçok cihazla risk oluşturuyor.

Sakarya Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Osman Çerezci, pilot il olarak belirlenen İstanbul, Ankara, Bursa, Antalya, Samsun ve Sakarya'da, elektromanyetik kirlilik konusunda ölçümler yaparak, elde edilen veriler hakkında rapor hazırladı.

Yaklaşık 6 aylık bir çalışma sonucu hazırlanan raporda, söz konusu bölgelerdeki yüksek gerilim hatları, trafolar ve baz istasyonlarının yaydığı elektromanyetik radyasyon oranları ölçülerek, kayda alındı.

Raporda, ''Baz istasyonu, cep telefonu, radyo-TV ve telsiz vericileri
ile yüksek gerilim hatları nedeniyle yayılan elektromanyetik radyasyonun
nükleer radyasyon gibi etkili ve korkunç olmasa da maruz kalan beden
üzerinde zaman içinde oluşturacağı etkiler hepimizi korkutmaya devam
ediyor'' ifadeleri yer alıyor.

ELEKTROMANYETİK RADYASYON YAYAN CİHAZLAR

Televizyon, radyo, telsiz ve telefon vericilerine ait antenler ile
evlerde kullanılan televizyon, bilgisayar, mikrodalga fırın, saç kurutma
makinesi ve benzeri cihazların elektromanyetik radyasyon yaydığı
belirtilen raporda, daha önce yapılan deneylerde, mikrodalgalara yoğun
ve uzun süreli maruz kalanların alzheimer, parkinson ve ciddi göz hasarı
yaşadığı ifadelerine yer verildi.

Dijital cep telefonlarının baş çevresinde mikrodalga darbeleri ürettiği
vurgulanan raporda, şu bilgiler yer aldı:

''Herhangi bir nedenle her insan vücudunda kansere yol açabilecek
özelliğe sahip hasarlı hücreler bulunabilir. Böyle bir insanın bu
hasarlı hücrelerinin bir şekilde elektromanyetik alana (bilgisayar, cep
telefonu veya elektrikli bir aletten gelen) maruz kalması sonucu vücut
bağışıklık sistemi bozularak, kanserin hızlı bir şekilde gelişmesine yol
açacağı ifade edilmektedir.

Birçok bilimsel raporda cep telefonlarıyla ilişkili olarak baş ağrısı,
endişe, kısa süreli hatırlamada azalma, giderek artan kronik yorgunluk,
deri uyuşukluğu, stres, görüş alanında daralma, kulak çınlaması gibi
yaşam kalitesini düşürücü sağlık sorunları olabileceği belirtilmektedir.
Cep telefonları elektromanyetik dalgaları alıp vererek iletişim sağlar.
Yani hem radyasyon kaynağı hem de radyasyon alıcısıdır. Cep telefonu
konuşması anında radyasyon kafatasından beyine doğru ilerler ve
hücrelerle etkileşir.''

YÜKSEK GERİLİM HATLARININ YAKININDA YAŞAYANLAR

Üzerinde özellikle durulan yüksek gerilim hatları ve trafoların yakında
yaşayanların önemli derece risk taşıdığı ifade edilen raporda, şöyle
denildi:

''Yüksek gerilim hatlarının, yakın çevresinde yaşayanlar için kanser
riskini artırdığı bilinmektedir. Hamilelerde sıklıkla düşüklere neden
olduğu, psikolojik rahatsızlıklar verdiği tespit edilmiştir. Arılarda
üretkenlik ve bal üretiminde düşüş gözlenmiştir.

Yüksek gerilim hatlarına yakın bölgede oturan insanların kansere
yakalanma riskinde yüklü partikül ve iyonların önemli rol oynadığına
dikkat çekilmektedir. Yani yüksek gerilim hatları havada yüklü
partiküller oluşturur ve bunlarda havadaki kirliliklerle bütünleşerek
insanların nefes almasıyla iç bünyeye geçebilmektedir.''

RADYO-TV VERİCİ ANTENLERİ

Radyo-TV vericilerinin de önemli derecede elektromanyetik radyasyon
yaydığı vurgulanan Sakarya Üniversitesinin raporunda, bir verici
anteninin 1000 tane baz istasyonu gücünde sinyal yaydığı ifade edildi.

Kentlerdeki radyo-TV yayını yapan antenlerin mutlaka çok yüksek, özel
bir kulede toplanması ve belirli bir mesafeye kadar yakınlarında
kesinlikle yerleşime izin verilmemesi gerektiği kaydedilen
raporda, İstanbul ve Ankara'daki verici antenlerinin bulunduğu noktalara
dikkat çekildi.

ELEKTRİK TRAFOLARINA DİKKAT

Pilot illerde yapılan araştırmalarda, birçok semt ya da mahallelerde bir
veya birkaç tane trafo olduğu kaydedilen araştırmada, özellikle büyük
şehirlerdeki trafoların nereye yerleştirileceği konusunun sorun olduğu
belirtilen raporda, şu görüşler aktarıldı:

''Yaptığımız araştırmalarda bodrum katına yerleştirilmiş bir trafonun
yaydığı şiddetli manyetik alan nedeniyle 1. katta oturanları ve
bitişikteki daireleri sürekli elektromanyetik ışımaya maruz bıraktığı
belirlenmiştir. Böyle bir durumda bilgisayarların ve diğer elektronik
cihazların etkilenmesi kaçınılmazdır. Peki ya orada oturan insanların
durumu ne olacaktır? Okul bahçelerinde oynayan çocuklar için de
bitişiklerinde bulunan trafodan yayılan manyetik alan bir şekilde
olumsuz etkiler oluşturabilecektir. Bu açıdan Milli Eğitim Bakanlığı'na
önemli görevler düşmektedir. Elektromanyetik kirlilikten eğitim
çağındaki çocukların etkilenmemesi için çeşitli okul bahçelerine
yerleştirilmiş trafoların okul yakınlarından geçen iletim hatlarıyla
beraber kaldırılarak, çevresi yeterince boş olan uygun arazilere
yerleştirilmelidir.''

EN FAZLA ETKİLENEN RİSK GRUPLARI

Elektrikli cihazların yaydığı elektromanyetik radyasyon nedeniyle en
fazla etkilenen risk grupları içine hamileler ve gelişim çağındaki
çocukların girdiği kaydedilen araştırmada, ''Elektronik cihazlardan
yayılan elektromanyetik radyasyona karşı gerekli önlemler alınırsa,
endişe edilecek bir durum yoktur. Önemli olan kullanılacak cihazın hangi
şartlar altında zararlı ve zararsız olduğunu bilip ona göre
kullanmaktır. Elektromanyetik radyasyon yayan cihazların insan sağlığına
zarar vermeme limitleri araştırmalar neticesinde tespit edilmekte ve bu
limitlere göre yasal düzenlemeler hazırlanmaktadır'' uyarısında
bulunuldu.

Elektromanyetik radyasyon konusunda her ülkenin kendi standartlarına
göre limit değerler belirlediği aktarılan raporda, bu değerlerin Dünya
Sağlık Örgütü (WHO) tarafından da tanınan ve uluslararası bir komisyon
olan İyonize Olmayan Radyasyondan Koruma Komisyonu (ICNIRP) tarafından
belirlendiği hatırlatılarak, yayılan radyasyonun frekansına bağlı olarak
değiştiği vurgulandı.

ELEKTROMANYETİK KİRLİLİKTEN KORUNMA ÖNERİLERİ

Türkiye'de yüksek gerilim hatları ve trafolardan kaynaklanan
elektromanyetik radyasyon konusunda herhangi bir yasal düzenleme
olmadığının altı çizilen Sakarya Üniversitesi raporunda, kirlilikten
korunma önerileri de sıralandı.

Kişilerin söz konusu tehdit karşısında bilinçli olması ve riski ciddiye
alması gerektiği bildirilen raporda, korunma yöntemleri şöyle sıralandı:

-Cep telefonu kullanımını azaltın. (Elektromagnetik kirlilik kaynakları
arasında en fazla risk cep telefonu kullanımı kaynaklıdır.)

-Mikrodalga fırın çalışırken yakınında bulunmayın.

-Çocukların televizyona yakın oturmasını engelleyin.

-Başınız yatak odasında kablo ve prizlere yakın olacak şekilde uyumayın.

-Elektromanyetik dalga yayan herhangi bir cihazın mümkün mertebe
uzağında bulunun.

-Camilerde elektrikle alttan ısıtma sistemlerini önceden çalıştırın.
Cemaat camii içindeyken sistemi kapatarak, fişi mutlaka prizden çekin.

-Radyasyondan korunmada beslenme önemlidir. Yüksek kalorili, özellikle
kızartılmış gıdalar tüketmekten kaçınılmalı. Toksinleri bağlayarak
vücudun korunmasında önemli rol oynayan elmadaki ''pektin'' maddesinin
alınması, brokoli, lahana, tere gibi yeşil sebze tüketimi, laktobalit
içeren yoğurt çökelek gibi süt ürünleri, korunmaya etki eden
faktörlerdendir.

-A, C ve E gibi vitaminlerin kullanımı kalsiyum ve magnezyum, bunun yanı
sıra selenyum, germanyum, vanadyum gibi eser elementler serbest radikal
oluşumunu engellemesi açısından gıdaya ilave olarak alınması uzmanlarca
tavsiye edilmektedir.

-Konutların yüksek gerilim hatlarından en az 100 m uzakta yapılması için
gerekli yasal düzenlemenin yapılmalı.

-Bazı yerel yönetimlerin yüksek gerilim hatlarının altına önceden yapmış
oldukları yürüme, koşu yolları ve çocuk oyun parkları gibi tesisler
iptal edilmeli. Uyarı işaretleri bulunan panolarla halk ikaz edilmeli.

-Yerleşim bölgelerinden geçen hatların yer altlarına alınması için proje
geliştirilmeli veya güzergah değişiklikleri yapılmalı.

ÖLÇÜM SONUÇLARI

Raporda, Bursa ve Samsun'da yerleşim olmayan bölgelere konumlandırılmış
olan radyo-TV vericilerine ait değerlendirmeye dikkat çekilerek, şehir
içinde oluşturduğu elektromanyetik radyasyon seviyesinin ''limitlerin
çok altında'' kaldığı belirtildi.

İstanbul, Ankara, Sakarya ve Antalya'daki ölçümlerde ise vericilerin
yerleşim bölgelerine çok yakın olması dolayısıyla limitlere yakın
seviyede kirlilik oluştuğu kaydedilen raporda, Telekomünikasyon
Kurumunun sürekli denetim yaparak limit değerlerin korunması için
çalışma yaptığı vurgulandı.

Baz istasyonlarının oluşturduğu kirlilik konusunda ise 6 ilde ''birkaç
tane dışında'' kamuoyunda infial ve endişeye yol açacak seviyede
kirlilik olmadığı bildirilen raporda, şunlar kaydedildi:

''Söz konusu illerdeki baz istasyonlardaki kirliliğin, limit seviyenin
çok altında kaldığı gözlenmiştir. Halkımızı rahatlatacağını umduğumuz bu
sonucun oluşmasında Telekomünikasyon Kurumunun yönetmeliğin tüm
gereklerinin GSM operatörleri tarafından benimsenmesi için gösterdiği
ısrarcı ve kararlı tavrı çok önemli olmuştur. Ayrıca şehirlerde tüm
radyo ve TV vericilerinin tek bir yüksek kulede toplanması amacıyla
kurulan ''Anten AŞ'' projesinin gerçekleşmesi halinde, elektromanyetik
kirliliğin azaltılmasına ve kontrolüne yönelik önemli bir
gelişme olacaktır.''

Raporun son bölümünde kirlilik kaynakları arasında yapılan risk
sıralamasında, cep telefonları ve yüksek gerilim hatlarının ''çok çok
riskli'', radyo-tv vericilerinin ''oldukça riskli, baz istasyonlarının
ise ''az riskli'' olduğu ifade edildi.

Uzmanlar, yapılan bilimsel araştırmalarda cep telefonlarının büyük bir
tehdit olduğu vurgusunu yaparak, mümkün olduğunca telefonla az
konuşulması, konuşma sırasında cihaz ile kulağın arasına en az bir
parmak mesafe konulması veya kulaklık kullanılması uyarısında bulundu.

AA

0