En büyük sorun ticari alanın kısıtlılığı

MÜSİAD Bingöl Şube Başkanı Ali Akbana ile söyleşinin detayları…

Öncelikle MÜSİAD'I tanıyabilir miyiz? Nedir MÜSİAD? Amacı ve kapsamı nedir?

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD); hakkın ve hukukun, adaletin ve eşitliğin, barışın ve güvenin, refahın ve mutluluğun sağlandığı; tarihe ve topluma mal olmuş mahalli ve evrensel değerlerin korunduğu, gözetildiği; kendi içinde bütün, bölgesinde etkin, dünyada saygın bir Türkiye için yola çıkan hassasiyet sahibi iş adamlarının, 5 Mayıs 1990 tarihinde İstanbul'da kurdukları bir “İş Adamları Derneği”dir.

Kişilerin ve kurumların, ülkemizin ve toplumumuzun, bölgemizin ve dünyanın sosyal ve kültürel, siyasal ve ekonomik, bilimsel ve teknolojik kalkınmasına katkıda bulunmak amacıyla oluşturulan bir “Gelişim - Diyalog - İşbirliği - Güçbirliği Platformu”dur.

Türkiye genelinde 85'e ulaşan irtibat noktası, 63 farklı ülkede yaklaşık 159 irtibat noktasıyla 11 Bin'den fazla üyesi olan, yaklaşık 1 milyon 600 Bin kişiye istihdam sağlayan ve 45 Bin işletmeyi temsil eden; iş dünyası için olduğu kadar toplumun diğer kesimleri için de örnek bir eğitim, rehberlik, danışmanlık merkezi haline gelen, uygulama ve çalışmalarını profesyonel düşünce zeminine oturtan, kurumsal kimliğini tamamlayarak, bunu ISO 9001:2000 Kalite Belgesi'yle tasdik ettiren güçlü bir “Sivil Toplum Kuruluşu”dur.

Bingöl'de 24 Mayıs 2014 günü Kalkınma Bakanımız Sayın Cevdet Yılmaz, Genel Başkanımız Sayın Nail Olpak ve çok sayıda değerli katılımcının iştiraki ile açılışı gerçekleştirilmiş ve o günden bugüne faaliyetlerini her geçen gün pekiştirmiş ve güçlü bir yapıyla iş dünyasına katkı sunma gayretini sürdürmüştür, sürdürmeye de devam edecektir.

Kuruluşundan hemen sonra ilk adım olarak üyeler arasındaki işbirliğini güç birliğine çevirmek adına beyaz et entegre tesisi üzerine bir proje yaptınız. Somut bir gelişme yaşandı mı? Projeniz ne aşamada?

Türkiye'de önemli bir noktaya gelen ve önemli çalışma zincirlerinde birer halka olan MÜSİAD'ın Bingöl Şubesi'nin açılışından çok kısa bir süre sonra ortak bir girişimle, üyeler arasında güç birliğini de oluşturup yeni üretim faaliyetlerinde yer alma adına civciv, tavuk, yumurta ve yem üretimi ile beyaz et entegre tesisi oluşturulması için bir proje hazırladık. 138 dönüm arazi üzerine kurulması planlanan bu tesisi hayata geçirebilseydik şayet, 2016 yılı sonu itibariyle günlük 2 milyon 50 bin adet yumurta üretecek ve 170 kişiye doğrudan istihdam olanağı sağlamış olacaktır. Totalde ise 3 bin kişi bundan yararlanacaktı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'ndan hibe almamıza rağmen ne yazık ki arsa problemini aşamadığımızdan projemizi askıya almak durumunda kaldık. Fakat beklemedeyiz. Arsa sorunu çözülürse yatırımı gerçekleştirme kararlılığımız devam edecektir.

BİNGÖL'ÜN EN BÜYÜK SORUNU ‘ARSA'DIR!

Bingöl'deki en önemli ticari sorunun arsa olduğu görülüyor. Sizler de bu konudan mustaripsiniz. Diğer meslek kuruluşları da bu konuda dert yanıyor. Buna bir çözüm üretilemez mi? Sorun aşılmazsa Bingöl'ün ticari alanları mevcut alanla mı sınırlı kalacak?

Orman arazisi, mera arazisi diyerek şehri ticari gelişimden yoksun kılıyoruz. Yatırım yapmak isteyenler var ama arsa sorunu bir türlü aşılamıyor. Başka yerlerde yatırım yapana ücretsiz arsa veriliyor ve teşvik sağlanıyor. Burada yatırım yapmak isteyenler olsa bile yatırımı kuracağı alan bulamıyor. Bu sorunu çözmeden yatırımcıyı çekmekten bahsetmek pek de gerçekçi bir yaklaşım olmayacaktır. Bu hususta Kalkınma Kurulu oluşturuldu. Bakan Bey'in öncülüğünde bir dizi çalışmalar yürütülüyor ve son olarak atılan adımlar ümitlerimizi arttırdı. Temennimiz, bu sorunların ortadan kaldırılarak yatırımcının önünün açılmasıdır. Öte yandan Organize Sanayi Bölgesi'nden bahsediyoruz. Geçmişteki hatalardan dolayı orada yaşanan sıkıntılar da herkesin malumu. Oysa OSB'nin şuanda Bingöl'ün üretimdeki lokomotifi olması gerekiyordu. Bu konuda çeşitli yaptırımların devreye gireceğini görüyoruz. İnşallah kısa sürede sonuç alınır ve üretime dayalı, istihdama katkı sunan faaliyetler gerçekleştirilir. Bir diğer sıkıntı da kent merkezindeki ticari alan sıkıntısı! Bingöl'de çarşı merkezi sıkışmış, bu da kiraların aşırı yükselişine sebep olmuş. İşyeri kiralarında büyükşehirlerle yarışıyoruz. Esnaf, kirasını ve personel maaşını çıkarmanın hesabı içerisindeyken gelişimi nasıl tartışabiliriz ki? Çarşı merkezinin büyütülmesi, özellikle Düzağaç'taki birçok yerin ticari alana çevrilmesi faydalı olacaktır.

Bahsettikleriniz, bir bakıma daha çok bürokrasiyle, kısmen de siyasetle alakalı. Bingöl'de bürokrasi nasıl işliyor? Yatırımcıya yeterli kolaylık sağlanıyor mu?

Yatırım yapmak isteyenlere çeşitli kolaylıklar sağlanıyor ama yeterli olmadığı kanaatindeyim. Büyük ölçekli yatırım yapmak için Bingöl'e gelenlerin, ya da orta ölçekli yatırım yapacakların bilgi alabileceği, nerelerde arsa olduğunu, hangi şartlarda kamusal destek alabilecekleri ve ne tür teşviklerden yararlanabileceklerine dair bilgi veren bir merkez olmalı. Oraya giden işadamı, kararını verip çıkabilmeli. Gerekirse işlemleri yapma konusunda işadamına her türlü yardım sunulmalı. İşadamını 3-4 ayrı noktaya yönlendirirseniz, o insanın hevesi kaçar, o da yatırımın kaçmasına sebep olur. Öte yandan KOSGEB, Fırat Kalkınma Ajansı ofisleri kuruldu, iyi de oldu. Ama mesele onların varlığı değil, iş dünyasının bunlardan ne kadar istifade edebildikleridir. İş dünyasını daha fazla bilgilendirmelerini, desteklenecek alanların neler olduğunu anlatmalarını, proje kültürünü geliştirmelerini bekliyoruz.

“Çalışmalarda şehrin 30 yıl sonrası da hesap edilmeli”

En önemli sorunumuz da, siyasi ve bürokratik mekanizmaların yapılacak bir düzenlemede şehrin 20-30 yıl sonrasını hesap edememesidir. Yıllardır bu sorunu yaşıyoruz. Biraz daha klasik çalışmalardan arınıp, yıllar sonrasını hayal ve hesap ederek düzenlemeler yapılırsa ilimiz adına faydalı olacaktır. Örneğin, spor salonu yapılıyor ama 300 kişilik kapasitesi var. Neden 600 değil de 300? Spor salonu yapılıyor ama tribünü yok. Okul yapılıyor ama Bakanlığın TİP projesi. Antalya'da yapılan okulla Bingöl'de yapılan bir olmamalı. Bir kamu kurumu inşa ediliyor ama yerleşik düzen bilinmeden, Bakanlığın ya da projeyi çizenin inisiyatifine bırakılıyor. Haserek'te kayak tesisi yapılıyor ama yıllar öncesinin tip projesi uygulanıyor. Bunlara dikkat etmek lazım! Madem bunca para harcanıyor, o zaman en doğrusu neyse o yapılmalı.

BİLGİ YOKSA PARANIN KIYMETİ YOKTUR

Birçok alanda iş kurma çabaları var. Fakat görünen tablo, iş kuracakların daha çok ‘bu işi yaparsam çok kazanırım' öngörüsü üzerine çalışma yaptığı şeklindedir. Sizce nasıl bir üretim kültürü olmalı?

Aslında imkân ve olanaklarımız var. Eksiğimiz, doğru yatırımı nasıl yapabileceğimize dair çalışma ve planlama yapamamak. Herkesin elinde nakit parası olabilir. Ama bu, kalkınma için yeterli değildir. Kalkınmak istiyorsak, değişime önce kendimizden başlamalıyız. Paramızın olması, doğru yatırım yapacağımız anlamına da gelmiyor. Önce ne yapacağımıza karar vermeliyiz ve bu işle ilgili bilgi sahibi olmalıyız. Bilgi yoksa paranın kıymeti yoktur, varlığı da bir şeyi değiştirmez. Yanlış adımlarla bir süre sonra o da suyunu çeker. İşletmecilikte değişen kavram, “ne yapabiliyorsam onu üretmeliyim değil, neyi satabiliyorsam onu üretmeliyim” olarak öne çıkıyor. Bu sebeple; önce toplumsal ihtiyaçları araştırmamız gerekiyor. Bunu tespit ettikten sonra işimizi doğru yerde kurmalı (hammaddeye yakın) ve üretilen ürünleri doğru pazarlama teknikleriyle piyasaya sunmalıyız. Kısacası önce bilgi olmalı ve ihtiyaçlar iyi bir araştırma sonucu belirlenerek üretime geçilmeli.

“Kurumsal Kimliğe Önem Vermeliyiz”

İş dünyasına bir diğer önerim de, kurumsal kimlik ve AR-GE'ye önem vermeleridir. İşletmeler kurulurken aile şirketi geleneğinden değil, kurumsal kimlikten yola çıkmalı. Kurumsal kimlik oluşturulmalı, tüm işlemler buna göre yürütülmeli. Şirketimiz var ama ne logomuz var, ne internet sayfamız! Şirketlerimize müdür dahi atayamıyoruz. Hepimizde aynı sorun var. Ama bu konuda herkesin yeni bir çalışma içerisine girmesi gerekiyor. Araştırma ve Geliştirme çalışmalarına yoğunlaşılmalı, kapasite arttırmanın yolları araştırılmalı ve teknolojiye ayak uydurulmalı. Aksi halde büyümemiz sınırlı kalacaktır.

Üretimde temel önceliğin ‘hammaddeye yakınlık' olduğunu söylediniz. Peki, Bingöl'de bu alanda ne tür üretimler yapılabilir ki?

Bingöl'ün coğrafi koşulları dikkate alındığında tarım ve hayvancılığa dair çalışmalar yürütülebilir. Süt inekçiliği yaygınlaşıyor ama burada da ana problem, Bingöl'ün hava ve coğrafi koşullarına uygun hayvanların temin edilememesi. Hibe yoluyla alınan birçok hayvanın bir süre sonra telef olduğu haberlerini çok duyduk. Burada sadece hayvanın ırkı değil, çiftçinin yeterli bilgiye sahip olamaması da var. Klasik bir hayvancılık kültürümüz var. Profesyonel hayvancılık yapabilirsek inanıyorum ki, kısa vadede önemli bir yatırım alanı oluşturulur. Tarımsal faaliyet olarak da ceviz, badem ve benzeri ürünlerin yetiştirilmesine yoğunluk verilmeli. Öte yandan arıcılık önemli bir sektör ama yeterince değerlendiremiyoruz. Kaliteli bal üretip iyi bir pazar elde edebiliriz ama bu konuda da bir türlü istenilen seviyeye ulaşamıyoruz. 10 liraya satılan balda tüketici zaten kalite aramıyor. Ama bu, kalitesiz balın piyasaya sürülmesini gerektirmez. Buna da bir düzenleme getirilmeli. Kavurma tesisi sayısı arttırılabilir, besicilik daha da yoğunlaştırılabilir. Bu örnekleri daha da çoğaltmak mümkündür elbet.

YENİLİK İÇİN TİCARİ GEZİLER ÖNEMLİ

Bingöl'de yatırım kültürünün gelişmemiş olmasını, ‘gördüklerimiz kadar düşünebiliyoruz' diye yorumlayabilir miyiz?

Elbette! Bingöl'de sanayileşme yok, ticari faaliyetler daha çok küçük ve orta ölçekli işletmeler üzerinden yürüyor. Haliyle ticari hayallerimiz de bununla sınırlı. İnternetten yaptığımız araştırmalar ya da televizyondan izlediklerimiz sadece işin vitrin kısmı. Oysa dışarı çıkabilsek, başka il yâda ülkelere gidebilsek inanıyorum ki, çok daha farklı yatırım fikirleri edinebileceğiz. Bu konuda işadamlarımızı yurtdışına götürmek ve daha farklı iş alanlarıyla ilgili yatırım fikirleri edinme adına çeşitli planlamalarımız da mevcut. MÜSİAD ve Ekonomi Bakanlığı işbirliğiyle düzenlenen yurt dışı gezilerimiz var. 2015'te inşallah çeşitli yurtdışı ticari gezilerimiz olacaktır.

AİLECE GİDİLEBİLECEK YER SORUNUMUZ VAR

Bingöl'de ticari olduğu kadar sosyal alanda da ciddi sıkıntılar var. Bunların aşılması nasıl başarılabilir? Ya da toplumun hangi beklentisi karşılanamıyor?

Bingöl'de otel eksiğimiz var. İki tane yeni otelimiz yapıldı ama kapasiteleri biraz daha yüksek olabilirdi. Bingöl'de 300-500 kişinin katılabileceği toplantılar yapılamıyor. Çünkü yer problemi var. Bunun aşılması için ya yeni otellerin yapılması sağlanmalı, ya da devlet eliyle çevre illerdeki bazı örneklerden yararlanılarak kamu bünyesinde şık, kaliteli hizmetin verildiği mekânlar inşa edilmeli. Çünkü her büyük toplantı, şehirdeki diğer esnaflara da önemli katkılar sağlıyor. Sadece otel bazlı bakarsak yanlış yaparız.

Ayrıca hafta sonları insanlarımızın ailece gidebileceği, hem eğlenip, hem de dinlenebileceği mekânlar yok. İçerisinde oyun, eğlence ve diğer aktiviteleri barındıran büyük bir alışveriş merkezimiz yok. Birçok kişinin ailece çevre illere gittiğini hepimiz biliyoruz, görüyoruz. Bunu başarabilirsek hem yeni markalar Bingöl'e gelecek ve istihdama katkıda bulunacak, hem de insanlarımız parasını Bingöl'de harcayacak.

ÇÖZÜM SÜRECİ BÖLGENİN UMUDUDUR

Son olarak Çözüm Sürecine dair görüşlerinizi alabilir miyiz? Gelinen noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Çözüm Süreci, özellikle bölge halkının yürekten benimsediği, desteklediği ve olumlu sonuç bulması için her türlü gayreti sarf ettiği bir süreç. Yıllardır yaşanan çatışma ortamından en büyük zararı bölge halkı gördü. Artık toplum, yaşadığı acıları yeniden yaşamamak, hatta unutmak istiyor. İlk defa böylesine önemli bir mesafe kat edilmişken, bunun devamı adına her türlü hoşgörü ve destek ortaya konuluyor. Çünkü bu süreç, bölge halkının en büyük umududur. Çeşitli provokatif girişimler olsa da halk, kimin ne yapmak istediğini görüyor. İnanıyorum ki, bu süreç başarıyla tamamlandığında en büyük kazanımı bölgemiz elde edecektir. Ekonomik, sosyal ve kültürel birçok gelişime hep birlikte şahit olacağız inşallah. Bu konuda kararlılığını sürdüren Hükümete ve sürece destek veren muhalefet partiler ile sivil toplum örgütlerine de teşekkür ediyoruz. Halkın refahı için elini taşın atlına koyan herkesten Allah razı olsun.