Bingöl Online Basın Atölyesi'nin cuma akşamı “Bingöl Depreme Hazır Mı?” başlıklı X Space canlı yayın programına konuk olan Bingöl Valisi Ahmet Hamdi Usta, program moderatörleri Yunus Budak ve Ahmet Boydaş'ın “Bingöl'de deprem hazırlıkları, riskli yapılar, yıkım ve yerinde dönüşüm faaliyetleri, konteyner kent ve arama kurtarma faaliyetleri ile atılan somut adımlar ve birçok konudaki sorularını yanıtladı.
Bazı doğru bilinen yanlışlara dikkat çektiği açıklamalarında yürütülen çalışmaları da detaylarıyla paylaşan Vali Usta, önemli bir hazırlık içerisinde olduklarını vurgulayıp, kamuoyunun bilgilendirilmesinde yaşanan aksaklığın da giderileceğini belirtti.
İşte Vali Usta'nın sorulara verdiği yanıtlarda öne çıkan başlıklar ve dikkat çeken açıklamaları;
YAPI STOKUMUZ İYİ DENECEK DÜZEYDE
Bütün kamu kurumlarımızla, ortak akılla Bingöl'ümüzü depreme hazırlamaya çalışıyoruz. Bu anlamda vatandaşlarımızın müsterih olmasını isterim. Çalışmalarımız risk yönetimi ağırlıklı. Yani özellikle kentsel dönüşüm, mikrobölgeleme, Maden sokak başta olmak üzere yapılacak çalışmalar, çok çok önemli. Bingöl, depreme en açık alanlardan bir tanesi. Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu Fay hatlarının birleştiği noktada. Bingöl birçok depremi yaşamış veya hissetmiş ve bunu fırsata çevirmiş. Yapı stokumuz yüzde 75 civarında yenilenmiş. Yakın zamanda Malatya Kale'de 5,9 büyüklüğünde deprem oldu, çevre illerde de hissedildi. İki fay hattının kesiştiği noktada yer alan Bingöl'de çok şiddetli hissedilmesi lazımdı ama çok fazla hissedilmedi. Uzaklıkla ilişkilendirilebilir ama yapı stokumuzun sağlamlığıyla da alakalı diye değerlendiriyorum.
29 OKULUMUZU BOŞALTTIK VE YIKTIK
Bingöl'e ilk geldiğimden itibaren gördüğüm şey, 2015'ten buyan ağır hasarlı olup yıkılmayan binalarımız vardı. Binalar ağır hasarlı ama vatandaşlarımız içinde oturmaya devam ediyorlar veya boşaltmamışlardı. 2023 Şubat depremiyle birlikte bu binalarımızı boşaltmaya başladık. Şu anda Bingöl merkez ve ilçelerimizdeki ağır hasarlı ya da hasarlı binalarımızı boşaltıyoruz.
Bunun yanında, Milli Eğitim Müdürlükleri açısından riskli okullarımızı belirledik, 29 okulumuzu boşalttık ve yıktık. Şöyle düşünün, binalar ağır hasarlı ya da deprem dayanıksız ama biz bu çocuklarımızı bu okullarda okutmaya devam ediyoruz. Bu, kısa vadede ikili eğitim gibi sıkıntılara maruz kalabilir ama ağır hasarlı bina yıkıldığın altında bir tane bile çocuğumuz kaldığında bununla eşitleyemeyiz. Dolayısıyla bu bir süreç, biraz zaman alacak ama yakın gelecekte peyderpey okul binalarımızı yenileyeceğiz.
YIKILAN BİR KADIN DOĞUM HASTANESİNİN YARATACAĞI TRAVMANIN ALTINDAN KALKAMAZDIK
Devlet Hastanesi konusuna da değinmek istiyorum. Zaman zaman kamuoyunda hastanedeki sıkışıklıktan, yoğunluktan bahsediliyor. Gayet normal. Bunu neden yaptık? Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanemizi de depremsellik riskinden dolayı boşalttık. Bu binayı boşaltmayabilir, faaliyete devam edebilirdik, devlet hastanemiz de kadın doğum ve çocuk hastalıkları hastanemiz de rahat olabilirdi. Ama olası bir afette yıkılan bir kadın doğum hastanesinin yaratacağı travmanın altından kalkamazdık. Belki bir yıl daha bu sıkıntıyı yaşayacağız Devlet Hastanesi'nde. Ama yeni 500 yataklı hastanemiz bittiğinde belki Bingöl'ün değil, Türkiye'nin en sağlam binası haline gelecek. Gerek izolatör sistemi gerekse fore kazıklarla beraber… Bir sene dayanırsak, inşallah kalıcı bir çözüme kavuşturacağız.
JAPONYA'DA 40 KATLI AFET KONUTLARINDA KALDIM
Ben, 1999-2000 yıllarında Japonya'da iki ay kaldım. 1995'te Kobe'de meşhur bir deprem olmuştu ve ben de Kobe'de iki ay kaldım. Zeminden ziyade dayanıksız binalar depremde sıkıntılara yol açıyor. 1995 Kobe'deki depremden sonra 2000 yılında yapılan deprem konutları 40 katlı afet konutları. Biz de Türkiye'den giden heyet olarak o 40 katlı binalarda konaklattılar. Sürekli sallanan bir yerdi. İzolatör sistemini ilk kez orada gördüm. Sürekli depremi yaşıyorduk ve bina beşik gibi sallanıyordu. Ama afet konutu olarak da 40 katlı yapılar inşa etmişlerdi. İnşallah dayanıklı binalar yapma konusunda Bingöl'de çalışmalarımıza devam ediyoruz.
İLÇELERDEKİ KONUTLAR VE TESLİMATLARI
Özellikle kuzey ilçelerimiz başta olmak üzere taş yığma evlerimiz mevcut. 2015 ve 2020 depremlerinden sonra o bölgelerimizde de yaptığımız toplu konutları teslim etmeye başladık. Karlıova'da 332 afet konutumuz geçici kabul aşamasında, bu yılın sonuna kadar onları teslim edeceğiz. Çatı uçan konutlarla ilgili kabulleri henüz yapılmadığı için kabullerini yaparken TOKİ'nin müşavir firmalarıyla bunları görüşüyoruz. Eksikleri tamamlandıktan sonra teslimatları yapılacak. Vatandaşlarımız bu konuda rahat olsunlar.
Yayladere'de 48 tane çok katlı olacak şekilde konut yapım işi ihale aşamasında. Yakın zamanda Adaklı'da 245 konutun kurasını çekip vatandaşlarımıza teslim ettik. Yine Yedisu'da 26 konutumuz geçici kabul aşamasında, teslimatlarını yakın zamanda yapacağız. Kiğı İlçemizde 2023 yılında 170 adet konutun teslimatını yaptık.
KONTEYNER VE GEÇİCİ TOPLANMA ALANLARI
Şu anda Bingöl merkez ve ilçelerimizde 11 adet konteyner kent barınma alanlarını belirledik. Hesaplamalarımıza buralarda 46 bin civarında afetzede barındırılabilecek. Buralar, afetin ilk olduğu anda vatandaşlarımızın binaları terk ettikten sonra geçici olarak barınacakları yerler. Bunun devamında ise konteyner kentler devreye girecek.
Yine toplanma merkezleri olarak da il merkezi 35, diğer ilçelerde 20 olmak üzere 55 adet geçici toplanma merkezlerimi var.
Zaman zaman bu toplanma merkezlerimizin yerlerini otobüslerde asıyoruz, vatandaşlarımıza mahallelerinde nerelerde toplanılacağı konusunda bilgilendirmeler yapıyoruz. Tabi belediyemizin büyük bir desteğini alıyoruz. Merkezi idarenin temsilcisi ben ve yerel idare temsilcisi belediye başkanımızla çok uyumlu bir çalışma gösteriyoruz. İkimiz el ele vererek Bingöl'ümüzü afete hazırlık konusunda bir yerlere taşımaya gayret gösteriyoruz.
KOMŞU İLLERDEKİ ÇALIŞMALARLA İLGİLİ YANILGILAR VE KONTEYNER KENT HAZIRLIKLARI…
Vatandaşlarımızda şöyle bir algı var; zaman zaman komşu illerle kıyaslanıyoruz. “Tunceli'de konteyner kentler hazırlanıyor bizde hazırlık yok” gibi…
Aramızdaki fark şu; ağır hasarlı binalarla ilgili iki alternatifli bir çözüm sunuluyor. Birinde vatandaşa diyorsunuz ki; “Eviniz ağır hasarlı, bizden konteyner mi istiyorsunuz? Yoksa kira yardımı mı?”
Bizim Bingöl'de vatandaşlarımızın büyük bir çoğunluğu, yüzde 96 oranında kira ve taşınma yardımını istediler. Tabi bunu isteyen vatandaşlarımıza bu yönde yardımda bulunduk.
2023 Şubat depreminden sonra bizden şu ana kadar genellikle ilçelerimiz ağırlıklı olmak üzere 110 civarında konteyner isteyen oldu. Konteynerleri de vatandaşlarımıza teslim ediyoruz.
Haliyle, komşu illerde yapılan konteyner kentler, daha çok ağır hasarlı binalardaki vatandaşların talepleri doğrultusunda ‘konteyner istiyoruz' diyenler için yapılanlardır.
Bizim Şeyh Ahmet bölgesinde yapacağımız konteyner kent alanı, vatandaşlarımızı da bilgilendirmek isterim ki, biz oranın altyapısını, yani elektrik, su, kanalizasyon, ısıtma ve benzeri tüm ihtiyaçları hazır hale getirip betonlarını dökeceğiz ancak konteyner koymayacağız. Olası bir afette hemen konteynerleri getirip kuracağız. Afet olmamışken getirip oraya konteynerleri koymak ve 1 yıl mı, 3 yıl mı, 5 yıl mı bekleyeceğiz bilemiyoruz. Şimdiden konteynerleri oraya koymak doğru ve sağlıklı değil. Hava koşullarından dolayı zarar görme, yıpranma durumları oluşur.
Şu anda iki yerde hazırlık yapıyoruz. Biri Şeyh Ahmet bölgesinde diğeri Et ve Süt Kurumu'nun oralarda. İller Bankası'yla bu konuda çalışmalar yapıyoruz. İller Bankası ve Belediyemizle birlikte bu alanların hazırlıklarını yapıyoruz. Şeyh Ahmet bölgesindeki yerle ilgili Milli Savunma ve Orman Bakanlığı'yla ilgili tahsis konusunda birtakım sıkıntılar vardı. Onları da çözdük, geçen hafta yazıları geldi. Bunları en kısa zamanda hazır hale getireceğiz.
900 CİVARINDA ARAMA KURTARMA TEKNİSYENİMİZ OLACAK
AFAD olarak arama kurtarma teknisyeni norm kadro sayımız 19'du. Girişimlerimiz neticesinde bunu 38'e yükselttik. 2025'te 38 kadromuzu tamamlayacağız. Yine 2024 Ekim-Aralık için planlamaları yaptık, milli eğitim, üniversite, askeriye, emniyet, belediye ve Dimin Madencilik personellerine depremde arama kurtarma eğitimleri vereceğiz. Bu şekilde insan kaynağımıza 243 personel daha kazandırmış olacağız.
Yine afetlere hazırlık kapsamında Saray Mahallesi'nde AFAD müdürlüğümüze ait bir alanı SAR Arama Kurtarma ekibimize protokolle verdik. Onlar da burayla ilgili çalışıyorlar. Bu çalışmalar neticesinde yakın gelecekte Bingöl'de afetlere müdahale edecek yaklaşık 900 civarında arama kurtarma teknisyenimiz olacak.
Ekipman olarak da yeterli miktarda var ama tabi ki afet, geniş bir alanı kapsıyor. Bazen ilin kapasitesi yeterli bile olsa, oradaki insanlar da afetzede olacağı için bazen imkanlar yemeyebilir.
BARAJLAR TEHLİKEDE Mİ?
2023 Şubat depreminden sonra Bingöl'de tüm okullarımızı, sağlık kurumlarımızı, diğer kamu binalarımızı depremsellik riskli bakımından taradık. Bu kapsamda ilimizdeki tüm barajların da risk analizlerini yaptık. Sağlam çıktı ama belirli aralıklarla bu denetim ve incelemelerimizi yine yapacağız. Şuana kadar herhangi bir sıkıntı yok. Yollarımızın, köprülerimizin, sanat yapılarımızın bakım ve kontrollerini yapıyoruz. En son Kızılçubuk ve Elmalı köprülerimizin yıkım kararı alındı dayanıklık açısından. Onları da yıktık. İhalelerini gerçekleştirmek üzereyiz.
BÖLGESEL AFET TATBİKATI ÇOK ŞEY KATTI
Türkiye'deki bölgesel afet tatbikatlarından birini Bingöl'e aldık. 29 Ağustos'ta çok kapsamlı bir tatbikat yaptık. 2023 Şubat depremlerinde yaşadığımız en büyük sıkıntı şuydu; bu illerde bir deprem olduğunda normalde bizim planlarımızda deprem olan yere yardım edecekler genelde komşu illerdi. Örneğin Maraş'ta deprem olunca oraya Osmaniye, Adana, Mersin, Antep ve Kilis müdahale edecekti. Ama onlar da depreme maruz kaldıkları için yardımcı olamadılar, 3 gün böyle bir sıkıntı yaşandı.
Bundan ders alarak 29 Ağustos'ta şunu yaptık; Yine bölgesel bir depremdi. Karlıova'da gece yarısı oldu. Bingöl'de olacak bir depremde etrafımızdaki illerinden etkileneceğini düşünerek şöyle bir plan yaptık.
Allah korusun Bingöl'de bir deprem olduğunda Adaklı İlçemize Samsun'dan gelecekler. Genç'e Mardin arama kurtarma ekipleri gelecek, Karlıova'ya Rize'den, Kiğı'ya Siirt'ten, merkeze Van'dan, Solhan'a Batman'dan, Yayladere'ye Amasya'dan, Yedisu'ya Sivas'tan ekipler gelecek.
Bunları tam zamanlı olarak tatbikatta düzenledik. Aynı şekilde senaryo gereği gece 12'yi geçerek deprem oldu, saydığımız illerin arama kurtarma ekiplerini haberdar ettik, herkes eş zamanlı olarak çıktı, herkes gideceği yere ulaştı. Olası bir depremde
Bir çeper dışardaki bu illerimizin desteğiyle kısa sürede rehabilite edebileceğimizi düşünüyoruz. Tabi kendi imkân ve kabiliyetlerimizle ilk müdahaleleri yaparak yaralarımızı saracağımızı düşünüyorum. Tatbikat bunu bize sağladı. Ayrıca gerek bizim kurumlar arası gerekse dışardaki kurumlarla iletişimi bu sayede sağlamış olduk.
Yani bahsettiğimiz iller sadece arama kurtarma olarak değil, elektrik, ısınma, jeneratör, battaniye, çadır, arama kurtarma aracı ve diğer imkân ve kabiliyetlerini ilgili bölgeler için seferber edecekler. Bu anlamda ciddi bir sıkıntı yaşanmayacağını düşünüyoruz.
Tabi Bingöl'deki olası depremin çapını ve etkisini bilemiyoruz. Çok büyük ve geniş alanı kapsayan bir depremde belki il olarak altından kalkamayabiliriz ama yaptığımız bu planlama ile komşu illerimiz ve bir çeper uzaktaki illerimizin desteğiyle bu sıkıntıyı efektif şekilde aşacağımızı düşünüyorum.
3 BİN 425 TANE BİNALARIMIZ ORTA VE ÜZERİ AĞIR HASARLI ÇIKTI
Ben, 2023'ün Ağustos'un da buraya geldim. Bingöl, 2023 Nisan'da depremden etkilenen iller kapsamına alınmıştı. Ağustos'ta geldiğimde herhangi bir hasar tespit çalışması yoktu. Eylül gibi çalışmalara başladık. İl merkezi ve ilçelerimiz dahil 13 Bin 250 tane binayı gözden geçirdik. 5 Bin 37 tane binamız hasarsız, 4 Bin 800 binamız az hasarlı çıktı. Yani 9 Bin 800 binamız hasarsız çıktı. 81 binamız orta hasarlı, 3 Bin 285 ağır, 47 yıkık, 12 acil olmak üzere merkez ve ilçelerimizde 3 Bin 425 tane binalarımız orta ve üzeri ağır hasarlı çıktı. Dolayısıyla çürük binalar bunlar.
Bunlar içerisinde bağımsız bölüm olarak baktığımızda, yani binanın içindeki daireler olarak hesap edersek yaklaşık 32 bin küsür bağımsız bölüme baktık. Bunların 28 bin tanesi sağlam olarak gözüküyor. 4 Bin 826 tane de bağımsız bölüm çürük çıktı. Bunlarla ilgili yıkım ihalelerini yaptık.
Ağır hasarlı binaları yıkmadan bir şey yapamıyoruz. Şu anda merkez ve ilçelerimizde 3 Bin 425 bina, 4 Bin 826 tane de bağımsız bölümü orta ve ağır hasarlı olduğu için yıkıyoruz. En büyük rakam 2 Bin 200, Genç'te var 1350'ye yakın, Solhan'da 125 tane, Karlıova'da 127 tane, Adaklı'da 105 tane… Tabi bunları yıkarken de vatandaşlarımıza kira, barınma, taşınma yardımlarını da yaptık. İhtiyacı olan vatandaşlarımız da konteyner veriyoruz. Konteyner talebi çok nadir sayıda zaten. Ufak tefek mağduriyetiniz ifade eden arkadaşlarımız var. Bu yıl kışa girmeden orta ve ağır hasarlı yapıları yıktıktan sonra da hak sahipliği çalışmalarını da yapıyorduk, bunların yer tespitlerini de yaparak TOKİ kanalıyla bunların konutlarını da inşa etmeye başlayacağız.
YERİNDE DÖNÜŞÜM ÇALIŞMALARI
Yine yerinde dönüşüm çalışmaları Bingöl'de çok iyi giden bir sistem. Şu ana kadar Bin 681 tane konut, 47 ticari alan olmak üzere Bin 750'ye yakın başvuru yapıldı. 467 tane de bina için yapı ruhsatı izin belgesi alındı. Yerinde dönüşümde devlet 750 Bini kedi, 750 Bini hibe olmak üzere 1,5 milyon lira para veriyor. Siz bu parayla kendi yerinizdeki binanızı yapıyorsunuz ve hak sahipliğinden feragat ediyorsunuz. Şu ana kadar 9 milyon liraya yakın vatandaşlarımıza ödeme yapıldı. Bu da Bingöl'ün yapı stokunun yenilenmesi ve güçlenmesi açısından önemli bir aşama diye düşünüyorum.
UMKE LOJİSTİK VE OPERASYON MERKEZİ
Geldiğimde, Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi'nin yanında sadece bir konteynerlik UMKE yerimiz vardı. Gerek vilayet gerekse Sağlık Bakanlığı yatırımları olarak orayı UMKE Lojistik ve Operasyon merkezi haline getirdik. Şuanda sanırım Doğu ve Güneydoğu'da en kapsamlı, en donanımlı UMKE Lojistik merkezlerinden bir tanesiyiz. Orada her biri 200 kişiyi tedavi edebilecek 3 tane sahra hastanemiz var. 600 kişiye aynı anda müdahale edilebilir. Ameliyathane, yoğun bakım ünitelerimiz, acil servislerimiz, çalışma ofislerimiz, 20'ye yakın jeneratörümüz var, mobil haberleşme aracımız var, UMKE kurtarma aracımız var, müdahale aracımız var, ambulansımız var, kar paletli aracımız, çekici kamyonlarımız, mobil mutfaklar, mobil banyolarımız ve wc konteynerlerimiz, personeller için yaşam konteynerleri, lojistik depoları, uydu telefon ve telsizlerimiz, iki tane telefon telsizimiz var, orayı asfaltladık, helikopter pistimiz yapıldı, ilerde bir tane ambulans helikopter alma girişimlerimiz var.
BİNGÖL, ANKARA'DA KARŞILIĞI OLAN BİR İL
Ciddi hazırlıklarımız var ama kamuoyunu ve basını bilgilendirme noktasında demek ki biraz eksikliğimiz var. Onları da telafi edeceğiz, tüm gelişmeleri sizlere de paylaşacağız. Burada gerçekten çok iyi bir koordine ve iş birliği var. Ortak akılla Bingöl'ü çok daha iyi yerlere taşıyabiliriz diye düşünüyor ve inanıyorum. Ankara'da karşılığı olan bir şehir Bingöl. Cumhurbaşkanı Yardımcımız Sayın Cevdet Yılmaz Bingöllü bir hemşehrimiz. Bunu her zaman faydaya dönüştürme imkân ve kabiliyetine sahibiz. İnşallah Bingöl'ü güvenli geleceğe hep birlikte hazırlayacağız.
