Yılbaşı ve tarihi

 Milattan sonra IV. asırda yaşamış Hristiyan yazar Libanus, ''Christmas in Ritual and Tradation'' adlı eserinde şöyle der: ''Noel ve yılbaşı kutlamaları, İsa (as)'dan önce putperest Romalıların adeti idi. Bugün Hristiyanlık aleminde Noel ve yılbaşını kutlamak için, çam ağacı süsleme, Noel Baba'yı bekleme, karşılıklı hediyeleşme, içki içme, milattan önce 2000'li yıllara kadar dayanır. Putperest Romalılar, yıldızlara tapan Çinliler, ateşe tapan bazı kavimler, bugünkü Hristiyanların yaptıklarına benzer şekilde Noel ve yılbaşı kutlamalarını yapıyorlardı. Hristiyanlıkta ne Noel baba diye bir şey vardır, ne de İsa(as)'ın doğum gününü kutlama vardır.''[1]

Hz. İsa'nın doğumundan çok önce güneşe tapan putperestler, tanrı saydıkları Güneş'in her gün biraz daha erken kendilerini terk etmesine üzülürlerdi. 25 Aralık'ta günler tekrar uzamaya başlayınca, Güneşin kendileri ile kalmaya razı olduğuna sevinerek kutlamalar yaparlardı. Bu kutlamalar sırasında dans ederler, içki içerler ve ışıklandırma yaparlardı. Ayrıca hindi kesme, domuz başı, kaz kızartması yemeyi de gelenek haline getirmişlerdi. Birde aralarında çeşitli hediyeler verirlerdi. Ayrıca Güneşe tapan ve kurtarıcı tanrılarının kış başlangıcında doğduğuna inanan diğer putperest milletler de vardı. Bunlar da Julian takvimine göre kış başlangıcı olarak kabul edilen 25 Aralık'ta özel kutlama törenleri yaparlardı.

Hz. İsa'nın doğum günü kesin olarak bilinmediği için ilk Hristiyanların Hz. İsa'nın doğumu için kutladıkları özel bir gün yoktu. Bu sırada Roma İmparatorluğunun her yerinde Güneşe ve putlara tapılıyordu. Roma İmparatoru Büyük Konstantin putperest iken miladın 313 senesinde Hristiyanlığı kabul etti. Putperestlikten birçok şeyleri de Hristiyanlığa soktu. Güneş tanrısının doğum günü kabul edilen 25 Aralığı yılbaşı kabul etti. Hz. İsa'nın kurtarıcı tanrı olduğuna inanan Hristiyanlar da, Hz. İsa'nın 25 Aralık'ta doğduğunu kabul ettiler (!). Sonunda bu geceyi miladi yılbaşı ve Noel olarak her sene kutlamaya başladılar.[2]

Hz. İsa'nın doğum günü olarak 25 Aralığın seçilmesi, III. yüzyıl başlarında İsa'nın ölüm tarihinin 25 Mart olarak tahmin edilmesine dayanır. Hz. İsa'nın doğumu 6 Ocak'ta, müneccim kralların tapınması ve İsa'nın vaftizi ile birlikte kutlayan Doğu Hristiyanlığı da 25 Aralık tarihini aziz Lonnes Khrysos.. benimsemiştir.[3]

Buna karşılık Ermeni kilisesi Noel'i hiçbir zaman kabul etmedi ve Hz. İsa'nın doğumunu 6 Ocak'ta kutlamayı sürdürdü.[4]

Her yıl 25 Aralık Hz. İsa (a.s.)'ın doğumunun yıl dönümü kabul edilerek bir hafta boyunca çeşitli etkinliklere yer verilmektedir. Katolik ve Ortodoks kiliseleri de bu olayı sahiplenmek suretiyle Hz. İsa (a.s.)'ın doğumunun hatırasına bu süre içinde üç dinî ayin gerçekleştirmektedir.[5]

İlk defa Almanya'da 1605 yılında ortaya konulmuş, daha sonra da bütün Hristiyanlık alemine sirayet eden Santa Claus adıyla bilinen Noel Baba inancı” efsanesi de yaygın bir biçimde işlenmiştir. Noel Baba aslı ve mesnedi olmayan, ancak sözde iyiliği temsil eden ve bu gecelerde çocuklara oyuncak, şeker vb. hediyeler dağıtan, genellikle karla örtülü, kırmızı başlıklı paltosu ve kocaman beyaz sakalı ile temsil edilen efsanevî bir kişidir.[6]

Noel Yortusuna (Hristiyanlığa mahsusu bir âyine) adı karıştırılan Noel Baba (Aziz Nichola, Santa Claus) aslında tarihî bir şahıs olarak bir Hristiyan azizi (ermişi, velîsi) dir. Zaman içinde bu azizin tarihi kimliği değiştirilmiş, kendisiyle ilgili birçok efsâne uydurulmuş ve ilk defa 17. asırda Almanya'da Noel Yortusuna karıştırılmış, daha sonra bu uygulama Hristiyan dünyasına yayılmıştır.

Kimdir bu papaz Noel? Antalya civarında dünyaya gelmiş, gençlik yıllarını Patara'da geçirmiş, sonra Antalya'nın Kaş kazasının 60 km. doğusundaki Demere kasabasında Piskopos olarak ihtiyarlamış ve orada da ölmüştür. Noel diğer adıyla Nikola, hayattayken Kudüs'e hacca gitmiş ve orada papaz olmuş sonra da piskopos seçilmiştir.6 Aralık 342'de ölmüştür. Kilise civarına gömülmüştür. Aziz ilan edilmiş, kiliseye de Aya Nikola kilisesi adı verilmiştir.

1087 'de ticaret maksadı altında Demere'ye gelen Barili İtalyanlar çok sevdikleri Nikola papaz Noel bu topraklarda kalmasın diye kemiklerini mezardan çıkarıp Bari'ye götürdüler ve orada Nikola'nın adına bir kilise inşa ettiler. Fakat kemikleri götürürken fazla acele ettiklerinden kemiklerin hepsini götüremediler. Bugün Noel Nikola'ya ait iki kemik Antalya müzesinde bir kutu içerisinde saklanıyor.

Noel ağacı ilk defa 1521 tarihinde Fransa'da görülmüş, onların itikatlarına göre cennet ağacını temsil ediyor. Aynı hafta içinde Noel yortusu (Kristmas Christmas), dolayısıyle çam ağaçları kesilip cadde, balkon ve evler süslendirilip ışıklandırılmaktadır.
Eldeki bütün bilgiler, putperest törenlerin, Katolik kilisesinin verdiği tavizler sonucu, Hristiyanların din ve toplum hayatına girdiği gösterilir. Putperest kavimlerin Hristiyan olması için bütün putperest adetleri, törenleri ve efsanelerinin yaşamasına izin verilmiş ve teşvik edilmiş. Puta tapanların, putperestlikten Hristiyanlığa geçmeleri için, sünnet olma mecburiyeti bile kaldırılmış.

İşte Noel kutlamaları ve törenleri de böyle bir anlayışın mahsulüdür. Hele çam ağacını süslemek, koca boynuzlu geyiklerin çektiği Noel hediyeleriyle dolu arabalar, uzun beyaz sakallı ve saçlı, kırmızı elbiseli papazların hediye dağıtması, tam anlamıyla kuzey kavimlerinin mitolojilerinden çıkıp zamanımıza kadar gelmiş bir putperest törenidir.
"Türkiye resmî yılbaşı" olarak 698 sayılı "Takvimde Tarih Mebdei'nin Tebdili" Kanunu ile 1342 senesini 1926 kabul etmiş ve o günden bu yana yılbaşına aşına olagelmiştir. Yılbaşı hazırlıkları Aralık ayının ilk haftasından itibaren mağazaların vitrinlerini süslemeleri ile başlıyor. Son senelerde adet haline gelen 'yılbaşı sepetleri', eşantiyonlar, takvimler, vb. piyasayı hareketlendiriyor. İlerleyen günlerde çam ağacı satanlarla birlikte hindi sürüleri ortaya çıkıyor. Gazete ve dergilerde yeralan yıllık değerlendirme sayfa ve ekleri yılın son haftasına girdiğimizi hatırlatıyor. 31 Aralık'ta doruk noktasına ulaşan hazırlıkları resmi ve özel TV kanallarının sunduğu programlarla faşinge dönüştürülüyor. Kuruyemişçilerin ve manavların önünde uzayan kuyruklar, akşama doğru yerini evlerine ulaşmaya çalışan insanların telaşlı koşuşturmalarına bırakıyor. İçki satışları ve kullanımının had safhaya yükseldiği bu gecede Sabaha kadar devam eden TV yayınları ve eğlenceler günün ilk ışıkları ile yerini derin bir sessizlik ve yorgunluğa bırakıyor. Türkiye'de 1 Ocak, öğleden sonra başlıyor.

[1] About Christmas, sh.2,U.S.A.1968.
[2] Yeni Rehber Ansiklopedisi
[3] Büyük Laruss Ans.
[4] Ana Britanica Ans.
[5]Yeni Türk Ansiklopedisi Komisyon, Ötüken Yayınevi, İst. 1985 c. 7, s. 2687.
[6]a.g.e.c. 7, s. 2687.