Kurban İle Temizlenme Ve Hüzünlü Günleri Aşabilme

Hz.Adem ile birlikte başlayan Kurban, bugüne kadar tüm dinlerde var olmuştur.

Kurban; yaklaşmaya, yakın olmaya vesile olan şey anlamındadır. Kurban Bayramı günlerinde, kestiğimiz kurban ile biz, Allah'a yaklaşmayı hedefleriz.

Kur'an, Hz. Adem'in iki oğlunun Kurban örneğini verir. Maide suresinde 27. (Ey Muhammed!) Onlara, Âdem'in iki oğlunun haberini gerçek olarak oku. Hani ikisi de birer kurban sunmuşlardı da, birinden kabul edilmiş, ötekinden kabul edilmemişti. Kurbanı kabul edilmeyen, "Andolsun seni mutlaka öldüreceğim" demişti. Öteki, "Allah, ancak kendisine karşı gelmekten sakınanlardan kabul eder" demişti. Bu ayetlerde Kurban'ın kabulü için gerekli olan niyetin önemine dikkat çeker.

Allah, Hz.İbrahim'e insanları Hacca çağır derken Hac ile ilişkili olarak da Allah adına Kurbanı ve temizlenmeyi önerir:

28. (Kabeyi tavafa, Hacca)Gelsinler ki, kendilerine ait birtakım menfaatlere şahit olsunlar ve Allah'ın kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine belli günlerde  (onları kurban ederken) Allah'ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.

(İslâm âlimlerinin çoğunluğuna göre, bu belli günler Zilhicce'nin ilk on günüdür. Onuncu günü Kurban bayramının ilk günü olmaktadır.)

29. Sonra kirlerini gidersinler, adaklarını yerine getirsinler ve Beyt-i Atik'i (Kâbe'yi) tavaf etsinler.

30. Bu böyle. Kim Allah'ın hükümlerine saygı gösterirse, bu, Rabbi katında kendisi için bir hayırdır. Haramlığı size okunanların (bildirilenlerin) dışında, bütün hayvanlar size helâl kılındı. Artık putlara tapma pisliğinden kaçının, yalan sözden kaçının.

Tarihsel süreç içerisinde, zaman zaman Kurban gerçek anlamının dışına çıkarılabilmiştir. Örneğin İslam gelmeden önce Arap toplumunda da Kurban vardır ama Hz.İbrahim'den gelen bu dini uygulama bozulmuş, putlar adına Kurban kesilmeye başlanmış ve çoğu defa bir gösteriş ve sadece et şölenine dönüşebilmiştir.

Toplumsal boyutlar içeren diğer dini emirlerde olduğu gibi, elbette Kurbanın da çok yönlü toplumsal faydaları vardır. Et değerli bir gıda maddesidir. İnsanlar her zaman et bulamayabilirler. Kurban bayramında insanlar daha bol bir şekilde bu gıdadan faydalanırlar. Özellikle yoksullar için bir sevinç vesilesidir.

Bu nedenledir ki, Kurban etinin üçe bölünüp, bir bölümü ev halkı için; diğer iki bölümü de fakirler ve akrabalar ile eş-dosta verilmesi önerilmiştir. Eğer zengin ise başlı başına bir kurbanın sadece fakirlere dağıtılmasının daha sevaplı olduğu dini kaynaklarda açıklanmıştır.

Bu durum, Kurbanın maddi ve toplumsal yönünü oluşturmaktadır. Makbul bir durumdur. Kurbanın böyle toplumsal bir işlev görmesi elbette önemlidir.

Kurban bayramı bu anlamıyla günlük yaşamında et bulamayanlar için bir sevinç vesilesidir.

Ancak; Bir de Kurbanın manevi bir arka planı vardır ki Kurban'ın dayandığı temel anlamı içerir. Maalesef biz insanlar, çoğu defa kurbanın bu manevi boyutunu ihmal eder ve görmemezlikten geliriz.

Rabbimiz, “Kurban etleri ve kanları değil, sadece takvanız Allah'ın katına ulaşır” (Hac,37) diye buyurarak kurban ibadetinde temel arka planı oluşturan anlama dikkat çeker. Kurban'ın şekilsel anlamda et yeme ya da kan akıtmak olmadığını, esas maksadın takvaya ulaşmak olduğunu bize bildirmektedir.

Takva, yasaklardan kaçınarak, emirler dairesinde hareket ederek Rabbine, O'nun Rahmetine sığınma ve himayesine girmektir. Müslüman bir fert Kurban ile Allah'ın yasaklarından kaçınmayı, yani kötü arzu, huy ve alışkanlıklarından sıyrılmayı niyet etmelidir.

Kurban Hayvanını kestiği gibi, sembolik olarak da bütün diğer kötü arzularını da kesmeye niyet etmeli, bu düşüncelerle yepyeni bir hayata, ufuklara hazır olmanın azmini geliştirmelidir.

Kurbanla ruhsal arınma,  af, merhamet ve sevgi iklimine yönelebilmeli...

İbn-i Arabi ve Mevlana'ya göre en büyük kurban nefistir, bütün mesele kötü ve olumsuz düşünce ve duygularını Allah için kurban etmektir. Cüneyd-i Bağdadi de, “Hac esnasında Mina'da kurban kesen bir mümin eğer nefsinin kötü arzularını da boğazlamıyorsa kurban kesmiş sayılmaz” diyerek bu gerçeği dile getirmektedir.

Hz.İbrahim'in İsmail'i kurban etmesine bedel Koç'un hediye edilmesinin simgesel anlamlarına yönelebilmeliyiz.

Bu anlamda Kurban ile atamız Hz.İbrahim ve Hz.İsmail'in (a.s.) sabır, tevekkül, teslimiyet ve kahramanlıklarını hatırlatmaktadır. Bunları duyumsayabilmeliyiz.

Kurbanı, bir “kavurma bayramı” olmadığını; sabır, tevekkül, itaat ve teslimiyet ve kötü arzulardan kurtulma; bir daha kötü yaşantıya dönmeme adına yapılan sembolik eylemler bütünü olarak da görmeliyiz.

Kurbanın bu manevi anlamının bilincinde olarak, hayatımızda köklü değişimler yapabilmek Kurban'ın insan temelindeki önemli hedefleri arasındadır.

Ayet ve Hadislerde, Kurban Bayramından önceki, Zilhicce ayının ilk on gününün değeri ve yapılacak ibadetler ile (Oruç, nafile ibadetler), Allah Kurban Bayramına girerken manevi yönden insanların hazır hale gelmesini istemektedir.

Eğer hala küskünlerimiz varsa, barış ve esenlik dolu bir güne girmiyorsak, bizi Yaratan ile barışık değilsek, Bayramın anlamına ne kadar uygun düşüyoruz diye düşünmemiz gerekir.

Eğer biz Kurban Bayramını hakiki anlamında kutlayabilmiş olsaydık, örnek alınacak bir ahlaka sahip toplum olabilirdik.

Gerçi hüzünlü bir bayrama giriyoruz, Müslümanların arınmasına, müminlerinkardeşliğini hatırlatması gibi önemli hususlara vesile olan Hac bu yıl pandemi dolayısıyla yapılamadı ve pandemi dolayısıyla belki de Bayramda eş, dost ve akraba ziyaretleri istenilen düzeyde yapılamayabilir. Evet, bu hüznü taşıyoruz.

Ama yine de umudumuzu ve heyacanımızı korumalıyız, Bayram günleri sevinçli günlerdir. Biz de bu sevinci yaşamalı ve yaşatmaya çalışmalıyız.

Maddi ve manevi sevinç ve nimetlerin bol olduğu bu günlerin güzel geçirilmesini, bu Corona19 virüs illetinden en kısa sürede kurtulup o güzel günlere, eş dost ve akraba ziyaretlerinin yaşandığı Bayram günlere dönmeyi Rabbimden diliyorum.

Bayramınızı en içten duygularla tebrik ediyorum.

Sevgi ve saygılarımla…

Bünyamin BAYRAM

Maarif Müfettişi 

Eğitim ve Denetim Uzmanı