Onlar, çocuk yaşta hayatın ağır koşullarıyla yüz yüze gelirler. Elbette onları çalışmaya iten birçok sebep vardır. Ancak, çocuk yaşta ağır iş ve sorumluluk taşımalarının birçok olumsuz sonucu vardır. Her sene, bilhassa yaz aylarında yetkililerin açıklamalarını okuyoruz; çocuklarımız çalışmasın diye. Ancak tüm bu açıklamalara rağmen şehir merkezinde hemen her gün köşe başlarında ellerinde tartı, boya sandığı ve simit tepsisi eksik olmayan çocuklara rastlıyoruz.

Konu hakkında görüştüğümüz Altınışık Derneği Başkanı Bekir Bürkük ve TEMA Temsilcisi Cuma Karaarslan sorulamızı yanıtladı.

“Ab Destekli Daha İyi Bir Yaşam İçin Çocuklar Çalışmasın” projeniz var. Bundaki amaç ve gayeniz nedir. Bize anlatır mısınız?

Altınışık Derneği Başkanı Bekir Bürkük: Projemizin amacı: Bingöl şehir merkezinde çeşitli nedenlerden dolayı sokakta çalışmak zorunda kalan çocukların zararlı alışkanlıklardan korumak, onları okula yönlendirmek, aileleri çocuk hakları ile ilgili bilinçlendirmek. Çocukların sokakta karşılaşabilecekleri tehlikeleri aileleri ile paylaşmak. Birlikte çözüm önerilerini geliştirmeyi amaçlamaktır.

Bugüne kadar sokakta ve tehlikeli işlerde çalışan kaç çocuk tespit ettiniz ve hedefiniz nedir?

Bürkük: Bugüne kadar 106 çocuk adresi ile tespit edildi. Sokakta ve tehlikeli işlerde çalışan 300 çocuk ile şehrin kenar mahallelerinde yaşayan ve çocukları çalışan 100 aile tespit ederek sokakta çalışan çocuk sayısında yüzde 25 azalma sağlanmasını ve çocuklara yönelik şiddetin azaltılmasını hedefliyoruz. Projemiz, ilgili kurumları harekete geçirerek çocuk işçiliğini azaltmayı amaçlamaktadır.

Görüştüğünüz ailelerde neden çocuklar çalıştırılıyor?

Bürkük: Bingöl küçük bir şehir olduğu için ailelerde şiddetli geçim sıkıntısı var. Köyden şehre göç eden aileler var. Aile ekonomisine katkı sağlamak amacıyla çocuklarını çalıştırıyorlar.

Bu çocukların çalıştırılmaması için neler yapılabilir?

Bürkük: Çocukları spora yönlendirmek için Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü kurslar açabilir. Sağlıklı bir gelecek için çocuklarımızı spora, eğitime, sosyal aktivitelere yönlendirmekle çocuklarımızı sokaktan kurtarabiliriz. Tabi ailelerinde bilinçlendirilmesi lazım. Çocuk sokakta ne fazla 5 TL kazanıyor. Bu para için çocuklarımızın geleceğini heba etmek hiçte doğru değil. Lütfen çocuklarımıza sahip çıkalım. 5 TL için çocuğumuzu sokaklara bırakmayalım. Zararlı ve kötü alışkanlıklar kaptıktan sonra çocuğun hem maddi hem de manevi çöküntüsüne engel olamayız.

Ailelerin çocuklarına gelecekte meslek sahibi olsunlar diye mi çalıştırıyorlar?

Bürkük: Okul okumayan çocukları için meslek sahibi olmaları gayet iyidir.Ülkemizde çocuk işçiliğinin yaygın oluşu sadece yoksulluğa bağlı değildir. Bazı aileler, çocuklarının meslek edinip gelecekte iş bulma şansını artırmak için, onları çalışma ortamlarına sevk etmektedir. Bu amaçla çocuklar, mobilya ve tamircilik gibi meslek dallarına çırak olarak çalışmak için verilmektedir. Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaması lazım.

Çocuk işçiliği zorunlumudur sizce?

Bürkük: Ülkemizde çocuk işçiliğinin yaygın olmasının sebepleri arasında toplumun geleneksel bakış açısı da yer alır. Çocuğun “çalışarak adam olabileceğini” düşünen bu yaklaşım, çalışmanın çocuk eğitimine olumlu etkiler yapacağı düşüncesinden kaynaklanır. Toplumda değer gören bu düşünce, çocuğun çalışmadan, hayatın zor yanlarını görmeden okumayacağı, adam olamayacağı inancındadır. Ancak bunun yanı sıra ailelerin duyarsız ve eğitimsiz oluşu, eğitimin yaygınlaşmaması, yasal düzenlemelerin yetersiz kalışı çocuk işçiliğini yaygınlaştırmıştır.

Çocukların sokakta çalışmasının onlara ne gibi etkileri vardır?

Bürkük: Çalışmanın çocuklara getirdiği, duygusal ve fiziksel açıdan birçok olumsuz sonuç vardır. Öncelikle çocuk, psikolojik olarak, çalışmaya hazır değildir. Çünkü daha oyun çağındayken kendi doğal ortamından alıkonulup çeşitli iş alanlarına sürüklenmekte, çok ağır iş koşullarında çalıştırılmaktadır. Bu sebeple, çalışan çocuklar hırçın, içe kapanık, çevresiyle uyumsuz ve özgüvensiz bir kişiliğe bürünmektedir. Ayrıca çocuklar bedensel olarak çalışmaya hazır değildirler.

Zor çalışma koşulları altında çocukta fiziksel yorgunluk meydana gelmektedir. Yani çalışmak, çocukların hem bedensel hem de ruhsal gelişimine olumsuz etki yapmaktadır. Bunun yanı sıra çalışan çocuklar okula devam edememekte, hem çalışıp hem okula giden çocuklar okulda yeteri kadar başarı gösterememektedirler. Ayrıca çocuklar, çalıştıkları işyerlerinde ve sokaklarda istenmeyen davranış ve alışkanlıklara sahip olmakta, çeşitli tehlike ve istismarlarla yüz yüze gelmektedirler.

Çocuk işçiliği nasıl azalır?

Bürkük: Ekonomik koşulların iyileştirilmesiyle çocuk işçiliği büyük oranda azalacaktır. Ancak bu sorunun kolayca ortadan kaldırılamayacağı da bir gerçektir. Bu toplumsal soruna karşı hepimiz duyarlı olmalı, çocuk işçiliğine karşı toplum olarak mücadele vermeliyiz. Çünkü çocuklar bizim geleceğimizdir.

Sorularımızı cevapladığınız için teşekkür ederiz.

Bürkük: Ben teşekkür ederim. Katkı sunabilmişsek bu bize mutluluk verir. Yeter ki çocuklarımız tehlikeli ve sokak işlerinde çalışmasınlar.Bütün Sivil Toplum Kuruluşları ve toplumun bu konuya duyarlı olmasını istiyoruz..

TEMA Temsilcisi “Çocuk işçiliğinin sebebi göç ve yoksulluktur”

TEMA Temsilcisi Cuma Karaarslan Çocukların çalışması toplumsal çöküşün başlangıcıdır. Çocuklar genel olarak eğitim sürecinde olmalı ve çocuk yaşı olan 18 yaşına kadar tamamlanma olgunlaşma evrelerini yaşamalıdırlar. Bize düşen bu çocuklarımızın yetenekleri ölçüsünde eğitim olanaklarını ayrıştırmak,mesleki ve diğer enformal eğitim süreci ile gelecek neslin kaliteli yaşama dahil olmalarını sağlamaktır. Etkin bir denetim ve caydırıcı yasal mevzuatların geliştirilmesi uygulanması sağlanmalıdır. Bu süreçte yoksulluğun ve kırsal nüfusun kalkınması sağlanarak çocukların ekonomik güç değil eğitim gücü haline getirilmesi gerekli ve acildir.

Çocuk çalıştırmanın nedenleri nelerdir?

Karaarslan: Bilindiği gibi işgücü ve kayıt dışı istihdamın önemli bir boyutunu da çalışan çocuklar oluşturmaktadır.

Türkiye köy toplumundan sanayi toplumuna geçerken aynı zamanda köyden kente büyük bir

göç yaşamıştır. Bir yanda nüfus artış hızının yüksek olması, diğer yanda ekonomide

konjonktürel bozukluklar, bütçeden eğitime yeterince pay ayrılamaması, sosyo-ekonomik

yapının kırsal-tarımsal ağırlığının halen gelişmiş ekonomilere göre oldukça yüksek olması ve

küreselleşme sonucu oluşan uluslararası sert rekabet koşulları özellikle emek yoğun

sektörlerde çocukların çalıştırılmasına neden olmaktadır.

Giderek ekonomik krizler kıskacında kıvranan esnaf küçük çocuklarla az iş yaparak kendini sağlama anlayışı ile toplumsal çöküşe adeta davetiye çıkardığının farkında değildir.Bu döngü işsizliğin ve yoksulluğun başlangıcı olarak toplumun gelecek neslini dahada fakirleştirerek niteliksiz ve mesleksiz bırakmaktadır. Gündelik işler ve sokak işleri ile ev geçindirmek artık gelinen noktada çözüm getirmemekte ve her insanın üzerine bu konuda görev düşmektedir.

Çocuk çalıştırmak yasal olarak mümkün müdür?

Karaarslan: Türkiye'nin de imzaladığı Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin birinci maddesine göre 18 yaşına kadar her insan çocuktur. Medeni Kanununa göre ise 18 yaşını doldurmamış herkes küçük sayılmaktadır.

Çocukların çalışma yaşı ile ilgili esaslar Umumi Hıfzısıhha Yasası ile İş Yasasında

düzenlenmiştir. Umumi Hıfzısıhha Yasası 12 yaşından küçüklerin çalıştırılamayacağını

belirtirken, İş Yasası bu yaşı 15 olarak belirlemiştir.Bu kapsamda meslek alanları değerlendirilerek 15 yaş eğitim alma şartı ile kullanılabilir. Aksi düşünülmemelidir

Çocuk işçiler neden tercih edilir?

Karaarslan: Çocuk çalıştırılması; düşük ücret, sigortasız çalışma gibi iş ve sosyal güvenlik

yasalarına aykırı uygulamalar ile işgücü maliyetini düşürebilmektedir. Diğer yandan

çocukların çalıştırılması ailelerin de ekonomik sıkıntılarını azaltmaktadır. Bu suretle çocuğun

çift taraflı istismar edildiği görülmektedir. Toplumdaki 18 yaşın altındaki kişilerin sigortalı

olmayacağı yönündeki yaygın kanaat de 15-18 yaş arası çalışanların çalışmalarının ilgili

kurumlara bildirilmemesine neden olabilmektedir.

Yapılan bir Çocuk İşgücü Anketi sonuçlarına göre Türkiye'de 6-

17 yaş grubunda bulunan 16 milyon 88 bin çocuğun %10.2'si (1.635.000) ekonomik işlerde

çalışmaktadır. Çalışan çocukların %61.7'si erkek %38.3'ü kızdır. Çalışan çocukların %57.6'sı

tarım, % 21.8'i sanayi. %10.2'si ticaret ve %10.4'ü hizmet sektöründe çalışmaktadır. Çalışan

çocukların %58.8'i ücretsiz aile işçisi, %23.7'si ücretli, %15.7'si yevmiyeli ve %1.9'u kendi

hesabına veya işveren olarak çalışmaktadır.

Çalışan çocukların kayıt dışı istihdamda yer almalarına, kayıt dışı kalan ekonomik

değer olarak bakılamaz. Sorunun sosyal boyutu çok daha önemlidir. Yetişme çağında, okula

devam etmesi gereken insanların sağlıksız koşullarda, yaşlarına uygun olmayan işlerde

istihdam edilmeleri en önemli problemdir. Bununla beraber çalışan çocukların ortaya

çıkardığı bir gerçek daha vardır. Çalışan çocuk, ucuz işgücü olarak görülmektedir. Bazı

işverenler, özellikle küçük boy işletmelerde, yetişkin işgücünden ziyade çocuk emeğinden

faydalanmayı tercih etmektedirler. Ülkemizde istihdam edilen çocukların % 87'si 1-9 işçi

çalıştıran küçük ölçekli işyerlerinde çalışmaktadır.

Sorun nasıl çözülür?

Karaarslan: Asıl çözüm toplumsal kalkınma ve ailelerin bilinçlenmesi güçlendirilmesidir. Bu durumun önlenmesi için Tüm tarafların ekonomik, sosyal, kültürel olarak bu meseleye el atması, yeni dönemde zaten var olan işsizlik sorunlarının geçici çözümler yerine daha ulusal ve evrensel kurallar ile topyekün bilinç oluşturulmalıdır. Toplumun sağlıklı olması sağlıklı bireylerden geçer. İş dünyasına giren çocuk çocukluğunu ertelemiş ve yaşamamıştır. Bu yaşanmayan süreç hayatın bütünü içersinde eksik nüveler taşır. İleriki yaşlarda bu yaşanmayan çocukluk sağlıksız sonuçlar üreterek şimdinin ve geleceğin çocuklarına zulmetmemize neden olur. Onlar 18 yaşına kadar yasaların ve büyüklerin sorumluluklarında olduğundan geleceğin vebali şimdiki yasa uygulayıcıları ve biz büyüklerde olacaktır

Sorularımızı cevapladığınız için teşekkür ederiz.

Karaarslan: Toplumun en öncelikli ve ince konusunu irdelemeniz gerçekten onur verici. Sizin bu çalışmalarının sonunda umarım tüm taraflar ve toplum daha duyarlı hale gelecektir. Kolay gelsin iyi çalışmalar diliyorum.

bingölgazetesi

0