TÜRKİYE İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) temmuz, ağustos, eylül aylarını kapsayan gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) hesapları, Türkiye'de global krizin olumsuz etkilerinin hâlâ sürdüğünü gözler önüne serdi. Üretim yöntemine göre yapılan hesaplamaya göre, GSYH yılın üçüncü çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla sabit fiyatlarla GSYH yüzde 3.3 geriledi ve 27 milyar 129 milyon lira oldu. Cari fiyatlarla ise GSYH yüzde 0.1 azalışla 262 milyar 229 milyon lira düzeyinde gerçekleşti. 2009'un 9 aylık döneminde ise GSYH yüzde 8.4 daraldı ve sabit fiyatlarla 71 milyar 294 milyon TL oldu. 9 ayda GSYH, cari fiyatlarla yüzde 2.3 küçülmeyle 700 milyar 958 milyon TL oldu. Geçen yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla GSHY 707.3 milyar lira düzeyindeydi.
İnşaat resmen çöktü TÜİK verilerine göre, üçüncü çeyrekte en fazla küçülme yüzde 18.1 ile inşaat sektöründe görüldü. Geçen yılın üçüncü çeyreğinde inşaat sektörü yüzde 9.8 daralmıştı. İnşaat sektörü bu yılın 9 aylık döneminde de yüzde 19.5 küçüldü. Yüksek oranda küçülme gösteren diğer sektörler arasında yer alan vergi-sübvansiyonda yüzde 8.4 daralma yaşandı.
Ticaret yüzde 7.2 daraldı Geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1.5 küçülen toptan ve perakende ticaret sektörü bu yılın üçüncü çeyreğinde de küçülmeye devam etti ve yüzde 7.2 küçüldü. Geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0.3 büyüyen imalat sanayinde, bu yılın aynı döneminde de yüzde 3.9 gerileme kaydedildi. Geçen yılın Temmuz-Ağustos-Eylül döneminde yüzde 1.2 büyüyen ulaştırma-haberleşme sektörü ise bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6.9 daraldı. Bu yıl söz konusu dönemde madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 3.2, elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımında yüzde 4.8 küçülme oldu. Üçücü çeyrekte büyüyen sektörler arasında ise yüzde 9.5 ile dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetleri öne çıktı. Mali aracı kuruluşların faaliyetleri sektöründe yüzde 7.8, gayri menkul, kiralama ve iş faaliyetleri sektöründe yüzde 6.3, balıkçılıkta yüzde 6.2, oteller ve lokantalarda yüzde 5.2 büyüme kaydedildi.
Devlet harcaması yükseldi Harcamalar yöntemiyle (1998 fiyatlarıyla) ilk çeyrekte 20 milyar 879 milyon 186 bin lira olarak hesaplanan GSYH, ikinci çeyrekte 23 milyar 285 milyon 107 bin lira, üçüncü çeyrekte de 27 milyar 129 milyon 335 bin lira düzeyinde belirlendi. GSYH içindeki devletin yılın üçüncü çeyreğinde tüketim harcamaları, geçen yılın aynı dönemine göre artış göstererek yüzde 9'dan yüzde 9.7'ye yükseldi. Yerleşik ve yerleşik olmayan hane halklarının toplam yurtiçi tüketimi yüzde 70.2'den yüzde 72.5'e yükseldi. Tutarda ise 19 milyar 701 milon 792 bin liradan, 19 milyar 666 milyon 807 bin liraya düştü.
TİM: Hızlı toparlanmadan krizi geride bırakmak zor TÜRKİYE İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, imalat sanayinde
hızlı bir toparlanma yaşanmadan tam anlamıyla krizi geride bırakmanın zor olduğunu söyledi. Büyükekşi, en hızlı küçülen ekonomiden en hızlı toparlanan ekonomiye geçiş için ihracatın kritik faktör olduğunu belirtti.
İSO: Küçülmenin hız kesmesi teselli etti İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) Başkanı Tanıl Küçük, Türkiye ekonomisinin 4 çeyrektir küçüldüğünü hatırlatarak, şunları söyledi: “Teselli edici taraf, 2009'un üçüncü çeyreğinde küçülme hızının yüzde 3.3'e gerilemiş olmasıdır. Aylık sanayi üretim endeksine göre, imalat sanayi üretimi, üçüncü çeyrekte, ortalama yüzde 9.1 küçülürken, aynı dönemde, imalat sanayi katma değerindeki küçülmenin yüzde 3.9'da kalması, sanayimizin verimlilik artışında büyük başarı sağladığına işaret etmektedir.”
ASO: Daralma hız kesti ama durum iç açıcı değil ANKARA Sanayi Odası (ASO) Başkanı Nurettin Özdebir, daralmanın hız kestiğini, ancak durumun çok iç açıcı olmadığını belirtti. Ekonomik daralmanın hız kesmesinde artan kamu yatırımlarının ve ÖTV-KDV indirimleriyle öne çekilen tüketim harcamalarının etkisini de hesaba katmak gerektiğini vurgulayan Özdebir, iç talepteki daralmanın halen devam ettiğini kaydetti.
TÜİK, yine revize etti küçülme daha da derinleşti TÜRKİYE İstatistik Kurumu (TÜİK), 2009 yılı birinci ve ikinci çeyrek verilerini revize etti. 2009 yılı birinci çeyrek için daha önce açıklanan yüzde 13.8'lik küçülme oranı yüzde 14.7'ye, ikinci çeyrekte yüzde 7 olarak açıklanan küçülme verisi de yüzde 7.9'a revize edildi. Buna göre, 2009 yılı birinci çeyrek GSYH verileri iki kez revize edilmiş oldu. İlk açıklanan birinci çeyrek GSYH verilerine göre ekonominin sabit fiyatlarla yüzde 13.8 küçüldüğü açıklanmış, ikinci çeyrek verileriyle birlikte ilk çeyrek küçülme oranı yüzde 14.3 olarak revize edilmişti. Ayrıca o dönemde 2007 yılının 4 çeyreğine ilişkin verilerle, 2008 yılı sonu büyüme rakamlarında da revizyona gidilmişti. Son açıklanan GSYH verilerine göre birinci çeyrekte küçülme oranı yüzde 14.7'ye yükseltilirken, daha önce sabit fiyatlarla 20 milyar 984 milyon TL olarak açıklanan birinci çeyrek GSYH gerçekleşmesi 20 milyar 879 milyon TL olarak değiştirildi. Birinci çeyreğe ilişkin son yapılan revizyonla, cari fiyatlarla GSYH daralma oranı yüzde 2.7 olurken, cari fiyatlarla GSYH ise 209 milyar 789 milyon TL olarak gerçekleşti. TÜİK'in ikinci çeyrek verilerde yapılan düzeltme sonrasında sabit fiyatlarla GSYH 23 milyar 285 milyon TL olurken, yüzde 4.4 küçülmenin yaşandığı cari fiyatlarla GSYH'de küçülme 228 milyar 948 milyon TL oldu.
Küçülmede ***huriyet rekoru kırılacaktı Türkiye 1945'te gördüğü yüzde 15.3'lük küçülmeden sonraki en yüksek küçülmeyi 2009 yılının ilk çeyreğinde yaşadı. İlk açıklanan veriler tarihi rekorun 1.5 puan altında olsa da, son revizyonlarla fark 0.6 puana kadar indi. 2009 ilk çeyrekte yaşanan yüzde 14.3'lük küçülme oranına yakın en yüksek küçülmelerden bir diğeri yüzde 12.8 ile 1927 yılında görülmüştü. Böylece 1. Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı ve 1929 dünya ekonomik krizini atlatan Türkiye ***huriyeti'nin bile görmediği küçülme mevcut krizde ortaya çıktı. Yılın ilk çeyreğinde görülen çift haneli bu küçülme 1932 yılında yaşanan yüzde 10.7'lik, 1941 yılında yaşanan yüzde 10.3'lük küçülmelerle birlikte ***huriyet tarihinin beş kez yaşanan çift haneli küçülmesinden biri oldu. Ekonominin toparlandığına yönelik iyimser senaryoların gündeme getirildiği bir dönemde, yılın ikinci çeyreğine ilişkin yüzde 7'lik küçülme Türkiye'nin 2001 krizi dönemini hatırlattı. 2001 yılında Türkiye ekonomisi yüzde 5.7 küçülmüştü. İlk çeyrekte yüzde 14.7 oranında rekor bir küçülme yaşayan Türkiye ekonomisi, 2009 yılı dokuz aylık döneminde gerçekleşen yüzde 8.5 oranındaki küçülmeyle, 2001 krizi döneminin üzerinde bir daralma yaşadı.
